Η «Συμπαντική Αρμονία» του Μίκη Θεοδωράκη σε αρμονία με τη «Λογική Πολλαπλών Μορφών»

Image via Wikipedia

Η «Συμπαντική Αρμονία» του Μίκη Θεοδωράκη συμπίπτει… (όχι μόνο με τον Ηράκλειτο και τον Αναξίμανδρο – όπως εξηγεί ο Μίκης) αλλά και με θεμελιώδεις ιδέες της «Λογικής των Πολλαπλών Μορφών«, για την οποία υπάρχει απλουστευμένη ελληνική εισαγωγή ΕΔΩ.

ENGLISH Summary: This article is among the first attempts to demonstrate philosophical consistency and compatibility between the theory of «Cosmic Harmony» (created by the Greek composer Mikis Theodorakis) and «Multiple Form Logic» (particularly with regard to the «third axiom» – of «perception» in M.F. Logic). UPDATE (Sept. 2021): Replaced dead links with reliable copies of lost material, since my site in «netfirms» vanished when the company hosting it went bankrupt, years ago.

Αυτή τη διαπίστωση, την είχα κάνει αρχικά σε άλλο ποστ, αλλά… δυστυχώς είχε γραφτεί στο τέλος του και… είτε κούρασε είτε πέρασε απαρατήρητη (αφού τα πολλά σχόλια που ακολούθησαν περιστράφηκαν γύρω από άλλα σημαντικά θέματα της θεωρίας του Μίκη, κλπ). Παρουσιάζω λοιπόν ξανά (ελπίζω κάπως καλύτερα) την ίδια αυτή διαπίστωση, εδώ:

Το αξίωμα 3 της Λογικής Πολλαπλών Μορφών (click for more in English)

Σύμφωνα με το «Τρίτο αξίωμα της Λογικής Πολλαπλών Μορφών«, ο εξωτερικός κόσμος (το «X» στην προηγούμενη εικόνα) και η εξωτερική δομή (ή «αρμονία του σύμπαντος«) εσωτερικεύεται ακατάπαυστα από την αντίληψη («Β»), σχηματίζοντας ακριβή αντίγραφα μέσα της (δηλαδή μέσα στα όρια της συνείδησης) αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να «ακυρώνεται» (σαν εσωτερικό είδωλο), αν (και μόνο εάν) βρεθεί επίσης σαν υπαρκτό γεγονός («Χ») μέσα στον εξωτερικό κόσμο (πάλι μέσω της αντίληψης).

Αυτή η διαδικασία εσωτερίκευσης περιλαμβάνει την «περίοδο επώασης της μουσικής έμπνευσης» (κατά τον Μίκη Θεοδωράκη) ενώ η διαδικασία της ακύρωσης (ή «εκτόνωσης» των «αντικειμένων» που συσσωρεύτηκαν εσωτερικά) συμβαίνει στο τέλος, μέσω μιας (συνθετικής) έκφρασης, μέσα στον εξωτερικό κόσμο, όσων «μαζέψαμε» μέσα μας.

Χμ… Μετά από παράκληση αναγνώστη, επεξηγώ τα ελάχιστα αλλά αναγκαία (αν δεν έχετε χρόνο να ανατρέξετε στα links και να κάνετε άλλους κόπους):

Η ιδέα ότι σχηματίζονται είδωλα του εξωτερικού κόσμου από το Νου είναι γνωστή και χιλιοειπωμένη. Δεν έχει ανάγκη τεκμηρίωσης. Τώρα, η «Λογική των Πολλαπλών Μορφών» επεκτείνει αυτή τη γνωστή ιδέα με απλούς τρόπους. Π.χ.

• 1) εισάγοντας μία έννοια «ακύρωσης» ή «αντιστρεψιμότητας» των εσωτερικεύσεων (εάν και μόνο εάν αυτά τα «εσωτερικά αντικείμενα που ακυρώνονται«- υπάρχουν ΕΠΙΣΗΣ «έξω», δηλαδή υπάρχουν ΚΑΙ μέσα στον «έξω κόσμο»). Βέβαια -στο μεταξύ- οι «εσωτερικές εικόνες» του Νου έχουν ΗΔΗ αλλάξει σημαντικά, ενώ το αποτέλεσμα της εσωτερικής επεξεργασίας τους ΔΕΝ υπάρχει πια (το ίδιο) μέσα στον έξω κόσμο.
• 2) εισάγοντας μία έννοια «αναγκαιότητας εξωτερικής έκφρασης» για την ακύρωση (1), δηλαδή ΜΟΝΟ αν ένας καλλιτέχνης εκφράσει ΕΞΩ από το Νου του, μέσα στον εξωτερικό κόσμο, τα δημιουργήματά του, μόνο τότε μπορεί και να «εκτονωθεί», απαλλασσόμενος από αυτά τα είδωλα «μέσα του» (εξού και η αναγκαιότητα της έκφρασης). Δηλαδή ΜΟΝΟ μέσω έκφρασης (προς τα έξω) μπορούν τα δημιουργήματα του Νου (του καλλιτέχνη) να πάψουν να τον… καταδυναστεύουν, ως εσωτερικές εικόνες ή εμμονές.
• 3) Μελετώντας και αποδεικνύοντας τα προηγούμενα (1) και (2) μέσα από ένα λογικά συνεπές σύστημα αξιωμάτων που οδηγεί σε τεκμηριωμένα συμπεράσματα (π.χ. σε όλα τα γνωστά «λογικά θεωρήματα» στην απλή μαθηματική Λογική).

(τέλος παρένθεσης επεξηγήσεων. Για περισσότερα, δείτε τα σχετικά links).

Έτσι, η στιγμή της «δημιουργικής εκκένωσης του Νου» μέσω της μουσικής έκφρασης (που επιστρέφει στον κόσμο την ίδια του την αρμονία) περιγράφεται ποιητικά από τον ίδιο το Μίκη Θεοδωράκη, ως εξής:

κι όλα θα ησυχάσουν και θα σιωπήσουν
ενώ η μεγάλη φωνή του θριάμβου
θα ‘χει υψωθεί σ’ έναν ήχο ασύλληπτο σαν Σιωπή.

(ο «Αφηγητής» στη Συμφωνία αρ. 1 για τετράφωνη Χορωδία, Ορχήστρα εγχόρδων και σολίστ, Ιανουάριος 1945).

Η μουσική, σαν δημιούργημα καθαρά του εσωτερικού κόσμου, που καταλήγει σαν υπαρκτό γεγονός του εξωτερικού κόσμου, αποτελεί μέθοδο ανανέωσης της εσωτερικότητας (του συνθέτη), αλλά και «εξωτερικό μαγνήτη» της εσωτερικής ενέργειας (κάθε ανθρώπου που την… ακούει). Τώρα βέβαια… ίσως «την ακούσατε» (κανονικά -χεχε) με όλα αυτά που ξεφούρνισα, αλλά δεν είναι «φαντασιώσεις» ή αυθαίρετες διανοητικές κατασκευές. Αποτελούν -αντίθετα- θεμελιώδη και αποδεδειγμένη αντικειμενικά λογική διαδικασία, που οδηγεί (μεταξύ άλλων) στη μαθηματική απόδειξη όλων των θεωρήματων Προτασιακής Λογικής «μηδενικού βαθμού» (όπως εξηγείται στο κεφάλαιο «Αποδείξεις Θεωρημάτων»ΕΔΩ), ενώ η σπουδαιότητά τους για την «Ενοποίηση Μεταβλητών» ακόμη και στη «Λογική Πρώτου Βαθμού» αναπτύσσεται ΕΔΩ.