Μια καυστική κριτική του Clay Shirky ενάντια στην Αριστο-Τέλεια Λογική του Σημασιολογικού Ιστού

Image via Wikipedia

Πέντε χρόνια πριν (το 2003), σε μία εποχή όπου δεν υπήρχαν ακόμη οι πιο σημαντικές πρακτικές εξελίξεις στο Σημασιολογικό Ιστό (όπως η αυτόματη εξαγωγή Σημασιολογικών Μετα-Δεδομένων μέσω ανάλυσης Φυσικής Γλώσσας, κλπ), o Clay Shirky (εικονιζόμενος δεξιά) έγραφε… γκρινιάζοντας, στα συγγράμματά του για το Διαδίκτυο ένα άρθρο που θα παραθέσω σε λίγο (σε ελεύθερη δική μου μετάφραση) μαζί με σημειώσεις – αργότερα ίσως.

Ο λόγος που το έκανα αυτό είναι για να μη παρασυρθεί κανείς από τον υπερβολικό… ενθουσιασμό μου(!) και γενικεύσει λανθασμένα, ότι (τάχαμου) ο Σημασιολογικός Ιστός θα είναι (η) πανάκεια, ή ότι δεν θα έχει και αυτός ελαττώματα, περιορισμούς, εγγενείς ατέλειες, ακόμη και λογικά σφάλματα (ορισμένες φορές)…

Επίσης, μετέφρασα μόνο το μισό (περίπου) άρθρο, το οποίο αρκεί (με το παραπάνω) για μια πρώτη κριτική εξοικείωση με το θέμα του. Μπορεί και να ακολουθήσει το υπόλοιπο μισό αργότερα (αν διαπιστωθεί πραγματικό ενδιαφέρον). Συνήθως όμως -δυστυχώς- ελάχιστοι άνθρωποι ενδιαφέρονται ή διαβάζουν όσα γράφω (κατά καιρούς) για τον Σημασιολογικό Ιστό. Οι περισσότεροι αναγνώστες δυστυχώς ενδιαφέρονται για… δημοφιλείς σαχλαμάρες, όπως ο π.χ. ο «εθνομηδενισμός» (όποτε τις κριτικάρω)! 🙂

Η δική μου κριτική (της κριτικής του Clay Shirky -στο κείμενο πιο κάτω) θα ακολουθήσει ίσως μετά. Δεν την επιχειρώ καν, προς το παρόν, λόγω έλλειψης χρόνου, αλλά επίσης για να ενθαρρυνθούν δικά σας σχόλια κριτικής, αν -δικαιολoγημένα- αμφισβητείτε κάθε υπέρμετρο ενθουσιασμό…

The Semantic Web, Syllogism, and Worldview

του Clay Shirky

«Ο Σημασιολογικός Ιστός έχει περιγραφεί με πάρα πολλούς τρόπους τα τελευταία χρόνια: (1) Σαν μία επέκταση του σημερινού Διαδικτύου όπου δίνονται σαφείς προσδιορισμοί Νοήματος σε κάθε είδους Πληροφορία , (2) σαν ένα μέρος όπου οι υπολογιστές μπορούν να αναλύσουν το περιεχόμενο όλης της Διαδικτυακής Πληροφορίας , και (3) σαν μία μηχανική λογική ανάλυση του Διαδικτύου, πανταχού παρούσα και τρομαχτικά ισχυρή. Ωστόσο, το πρόβλημα με τέτοιου είδους γενικές περιγραφές, είναι ότι δεν απαντούν στο εύλογο ερώτημα:

• – Σε τι χρησιμεύει ο Σημασιολογικός Ιστός;»

Η απλή απάντηση είναι η εξής:

• Ο Σημασιολογικός Ιστός είναι (σαν) μια μηχανή που κάνει συλλογισμούς (με την έννοια της Λογικής του Αριστοτέλη).

Ο «συλλογισμός» είναι μία Λογική μορφή που περιγράφτηκε για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη, όπου «… Με δεδομένες ορισμένες προτάσεις, κάτι διαφορετικό από όσα ήδη προτάθηκαν προκύπτει αναγκαστικά από το γεγονός ότι προτάθηκαν.» [ Αριστοτέλη – «Όργανον« ]

Ο «κανονικός συλλογισμός» του Αριστοτέλη είναι:

Ο άνθρωπος είναι θνητός
Οι Έλληνες είναι άνθρωποι

Επομένως, οι Έλληνες είναι θνητοί

-όπου η τρίτη πρόταση προέρχεται από τις δύο προηγούμενες.

Αριστοτέλης… φεσοφόρος (Μεσαιωνική ζωγραφιά)

Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελείται από ισχυρισμούς, όπως π.χ. «Ο δημιουργός είναι ο Clay Shirky.» Λαμβάνοντας υπόψη δύο προτάσεις όπως:

– Ο Clay Shirky είναι ο δημιουργός της shirky.com
– Ο δημιουργός του shirky.com ζει στο Brooklyn

…μπορείτε να συμπεράνετε ότι ο Clay Shirky ζει στο Brooklyn, κάτι που δεν μπορούσατε να γνωρίζετε από κάθε πρόταση – μόνη της.

Από εκεί και πέρα, αυτά μπορούν να συνδυαστούν περαιτέρω με παρόμοιο τρόπο, και (να υπάρξουν) οποιεσδήποτε άλλες προτάσεις που να περιλαμβάνουν τον Clay Shirky, το site shirky.com, κλπ.

Ο Σημασιολογικός Ιστός καθορίζει τρόπους έκθεσης (και διαχείρισης) τέτοιου είδους προτάσεων, στο Web, έτσι ώστε άλλοι άνθρωποι (αλλά και υπολογιστές – αυτομάτως) να μπορούν να τις συνδυάσουν για να ανακαλύψουν πράγματα που είναι αληθινά, αλλά δεν προσδιορίζονται άμεσα. Αυτή είναι και η (βασική) υπόσχεση του Σημασιολογικού Ιστού – θα βελτιώσει όλους τους τομείς της ζωής σας, όπου σήμερα χρησιμοποιούνται συλλογισμοί.

Δηλαδή… σχεδόν πουθενά! 🙂

Γιατί; – Γιατί οi συλλογισμοί (του Αριστοτέλη) δεν είναι πολύ Χρήσιμοι!

🙂 🙂 🙂

!!!

Αν και η μέθοδος των συλλογισμών υπάρχει από την εποχή του Αριστοτέλη, έφτασε σε αποθέωση τον 19ο αιώνα, στο έργο του Charles Dodgson (πιο γνωστού σαν Lewis Carroll.) Ο Dodgson έγραψε δύο βιβλία για τους Συλλογισμούς και μεθόδους για να αναπαρίστανται με γραφικά. Χαρακτηριστικά, είχαν τη μορφή «σωριτών», όπου το συμπέρασμα από ένα ζεύγος συνδεδεμένων προτάσεων γίνεται μία νέα πρόταση, που συνδέεται με άλλες.

[παραλείπω εδώ ένα παράδειγμα «σωριτών» του Dogson – μάλλον περιττό για το θέμα μας]

Παρά την ελκυστική τους απλότητα, οι Συλλογισμοί δεν λειτουργούν καλά στον πραγματικό κόσμο, επειδή τα περισσότερα από τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε δεν επιδέχονται τέτοιου είδους αβίαστο ανασυνδυασμό. Σαν αποτέλεσμα (πάντα σύμφωνα με αυτές τις παραδοχές) ο Σημασιολογικός Ιστός δεν θα είναι -ούτε αυτός- ιδιαίτερα χρήσιμος (συμπεραίνει ο Clay Shirky).

Οι άνθρωποι που εργάζονται για τον Σημασιολογικό Ιστό έχουν σε μεγάλο βαθμό υπερεκτιμήσει την αξία των αφαιρετικών συλλογισμών (με μία έμμονη ιδέα στο θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης γενικότερα.)

Ο μεγάλος εκλαΪκευτής αυτού του λάθους ήταν ο Arthur Conan Doyle, οι ιστορίες του οποίου (για τον Sherlock Holmes) έχουν κάνει… περισσότερη ζημιά στους ανθρώπους, όσον αφορά την κατανόηση της ανθρώπινης ευφυΐας, από οποιονδήποτε άλλον, μετά τον Descartes.

Ο Doyle είχε πείσει γενεές αναγνωστών, ότι αυτό που κάνουν οι πολύ έξυπνοι άνθρωποι, είναι να καταλήγουν σε αναπόφευκτα συμπεράσματα μέσω της σύνδεσης (ήδη) δεδομένων γεγονότων. Όπως το έθεσε ο Holmes, στην περίφημη γνωστή του δήλωση, «όταν έχεις αποκλείσει το αδύνατο, οτιδήποτε παραμένει, όσο και αν είναι απίθανο, πρέπει να είναι η αλήθεια.»

Αυτό το συναίσθημα είναι ελκυστικό, επειδή ακριβώς περιγράφει έναν κόσμο πιο απλό από το δικό μας. Στον πραγματικό κόσμο, συνήθως λειτουργούμε με Πληροφορία που είναι μόνο μερική, ασαφής ή εξαρτώμενη απο το πλαίσιο όπου εμφανίζεται. ‘Όταν πρέπει να πάρουμε μια απόφαση, με βάση αυτές τις πληροφορίες, τότε μαντεύουμε, προεκτείνουμε, εφαρμόζουμε τη διαίσθησή μας, κάνουμε ό, τι κάναμε την προηγούμενη φορά, κάνουμε αυτό που θεωρούμε πως θα έκαναν οι φίλοι μας ή θα έκανε ο… Ιησούς(!), ή η Joan Jett. Κάνουμε όοολα αυτά τα πράγματα και ακόμη περισσότερα (ή… χειρότερα) αλλά σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιούμε πραγματική αφαιρετική λογική. Κατά συνέπεια, σχεδόν καμία από τις δικές μας προτάσεις, που δημιουργούμε καθημερινά, ακόμη και οι προφανείς (γα μας) προτάσεις, δεν είναι αληθινές με τον τρόπο που ο Σημασιολογικός Ιστός τις έχει ανάγκη να είναι αληθινές (για να λειτουργήσει – συμπληρώνω).

Ο Drew McDermott, στη λαμπρή «Κριτική της Καθαρής Λογικής» που έγραψε [Υπολογιστική Νοημοσύνη, 3:151-237, 1987], χρησιμοποίησε σαν αφετηρία της κριτικής του την ιδέα ότι θα μπορούσε κανείς να δημιουργήσει Τεχνητή Νοημοσύνη, αν χτίσει ένα αρκετά λεπτομερές αφαιρετικό Οικοδόμημα (λογικών προτάσεων και συνεπαγωγών – συμπληρώνω). Κατέληξε όμως ότι –μοιραία- αυτή η προσέγγιση θα ήταν ελαττωματική, σημειώνοντας ότι «Θα πρέπει, ένα σημαντικό τμήμα των συμπερασμάτων που θέλουμε [να αποκτήσουμε] να είναι (ήδη) συνεπαγωγές, αλλιώς θα είναι άσχετο το πόσα πολλά θεωρήματα θα εξαχθούν (λογικά) από ένα συγκεκριμένο τέτοιο σύστημα αξιωμάτων«. Αν και αυτή η κριτική της Καθαρής Λογικής δεν αφορά μόνο τον Σημασιολογικό Ιστό, αλλά και τον πραγματικό παγκόσμιο ιστό, η κριτική εξακολουθεί να ισχύει (υποστηρίζει ο Clay Shirky).

Π.χ. δείτε τις ακόλουθες προτάσεις:

– Ο δημιουργός του shirky.com ζει στο Brooklyn
– Άνθρωποι που ζουν στο Brooklyn μιλούν με προφορά Brooklyn

Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε από αυτό το ζεύγος προτάσεων ότι ο δημιουργός του shirky.com … μιλάει με προφορά Μπρούκλιν. Αυτό όμως (τυχαίνει να) είναι ψευδές (λέει ο Clay Shirky). Θα ήταν εύκολο να παραβλέψουμε αυτό το σφάλμα, θεωρώντας το σαν σκουπίδι πληροφορίας, αλλά (το θέμα) δεν είναι τόσο απλό. Ο δημιουργός του shirky.com ζει στο Μπρούκλιν, και ορισμένα άτομα που ζουν στο Brooklyn μιλούν με προφορά Μπρούκλιν, απλά δεν είναι όλοι (όσοι ζουν στο Μπρούκλιν). Καθεμία από αυτές τις προτάσεις αληθεύει, αλλά κάθε μια με διαφορετικό τρόπο. Είναι δελεαστικό να θεωρήσουμε τη δεύτερη δήλωση σαν γενίκευση που ισχύει μόνο μέσα σε συγκεκριμμένο πλαίσιο, αλλά αυτό είναι η… βάση της τρέλας! (καταλήγει ο Shirky).

Οποιαδήποτε απαίτηση ότι μια (οποιαδήποτε) συγκεκριμένη πρόταση θα διασταυρώνεται με κάποια βιβλιοθήκη, σαν ένα είδος πλαισίου το οποίο θα κάνει τις προτάσεις αληθινές, αλλά όπου οι ίδιες προτάσεις θα έχουν ανάγκη από κάποιο άλλο πλαίσιο (κ.ο.κ.) θα… καταδικάσει το συνολικό σύστημα σε θάνατο, λόγω κλιμάκωσης (εδώ εννοεί, ο Clay Shirky, του Όγκου της Πληροφορίας και των αναγκαίων Λογικών Συνεπαγωγών – επεξηγώ).

Περιγράφουμε τον κόσμο με γενικολογίες (ή γενικεύσεις):

Δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε τις γενικεύσεις, γιατί δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες προτάσεις είναι γενικεύσεις και ποιές δεν είναι, απλώς (και μόνο) κοιτάζοντάς τες. Ακόμη και αν μπορούσαμε, αυτό δεν θα μας βοηθήσει πολύ, γιατί οι γενικεύσεις είναι ένα θεμελιώδες εργαλείο της έκφρασης. Η πρόταση «Οι άνθρωποι που ζουν στη Γαλλία μιλούν γαλλικά» , στη δομή της δεν διαφέρει kai πολύ από το «οι Άνθρωποι που ζουν στο Brooklyn μιλούν με προφορά Μπρούκλιν.» Σε κάθε ανθρώπινο πλαίσιο, η πρόταση «οι Άνθρωποι που ζουν στη Γαλλία μιλούν γαλλικά» είναι αληθής, αλλά είναι και ψευδής αν θέλουμε να ισχύει απόλυτα (μέσω των λεγόμενων universals) καθώς υπάρχουν π.χ. μετανάστες στη Γαλλία και πρώην ξενιτεμένοι, που δεν μιλούν τη Γαλλική γλώσσα.

[τέλος μέρους άρθρου – του Clay Shirky]

Related articles:

• Clay Shirky Cognitive Surplus Talk at Web 2.0 [via Zemanta]
• Clay Shirky on Colbert [via Zemanta]
• Nevermind The Recession, The Web Will Change The World! [via Zemanta]
• Clay Shirky on Colbert Report [via Zemanta]
• Greg Gutfeld: Tireless Defender of Wasting Time on Bullshit [Greg Gutfeld] [via Zemanta]
• The Atlantic Blames Google For Making Us All Dumb [via Zemanta]