Ο Κορνήλιος Καστοριάδης ήταν παγκοσμίου βεληνεκούς, διεθνής Έλληνας διανοητής, ο μόνος που διέγνωσε τόσο διάφανα την πρώϊμη κατάντια του Σοβιετισμού, πολλές δεκαετίες πριν την πτώση του…
Αυτό, το έκανε με μία αμείλικτη Λογική Συνέπεια που οι Τεχνητά Ευφυείς υπολογιστές του μέλλοντος θα πρέπει να εφαρμόσουν, για να καταφέρουν –όπως και ο Καστοριάδης– να προβλέψουν το μέλλον με ορθολογικό τρόπο!
Συγκεκριμμένα, ο πραγματικός αριστερός Καστοριάδης έγραφε κάποτε, ξεσκεπάζοντας αμείλικτα (στις γραμμές που ακολουθούν) όλο τον κρυμμένο ανορθολογισμό της ΔΗΘΕΝ «μαρξιστικής σκέψης». Έναν ανορθολογισμό που υποδύεται τη «διαλεκτική» αλλά (στην πραγματικότητα) είναι μία κίβδηλη και αντιφατική «κυκλική λογική», που θέλει μόνο να επιβεβαιωθεί και να αυτο-δικαιωθεί μέσω… αυτο-εκπληρούμενης προφητείας:
Μια συγκεκριμένη ιστορική έρευνα μπορεί προφανώς να συμβάλει στο «να κάμει κατανοητό» (εκ των υστέρων, και δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τα ατέλειωτα προβλήματα που συνεπάγεται αυτή η ρήτρα) ένα σημαντικό μέρος της αλληλουχίας των γεγονότων, των πράξεων των ανθρώπων, και των αντιδράσεών τους, κλπ. Δεν επιτρέπει ποτέ να πηδάμε απ’ αυτή την περιγραφή και απ’ αυτή τη μερική κατανόηση των καταστάσεων, κινήτρων, δράσεων κλπ, στην «εξήγηση του αποτελέσματος».
Έτσι π.χ. μπορεί να πει κανείς: μια επανάσταση έχει «αιτία» την εκμετάλλευση και την καταπίεση. Μα αυτά υπάρχουν εδώ και αιώνες (και χιλιετηρίδες). Λενε τότε: πρέπει εκμετάλλευση και καταπίεση να φτάσουν ως ένα «ακραίο σημείο». Αλλά ποιο είναι αυτό το «ακραίο σημείο»; Και μήπως δεν το φτάσαμε αλλεπάλληλα, χωρίς ν’ ακολουθήσει κάθε φορά επανάσταση; Συνεχίζουν: αυτό το «ακραίο σημείο» εκμετάλλευσης και καταπίεσης πρέπει να συμπίπτει με μια «εσωτερική κρίση» των διευθυντικών ταξεων, με τη στειρότητα η τη διάλυση του καθεστώτος. Αλλά τι περισσότερο θέλετε, ως στειρότητα και διάλυση, απ’ ότι πραγματοποιήθηκε στις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης μετά το 1918 η μετά το 1945; Τελος: οι μάζες πρέπει να έχουν φτάσει σ’ ένα ικανοποιητικό επίπεδο συνείδησης και μαχητικότητας. Και τι καθορίζει το επίπεδο συνείδησης και μαχητικότητας των μαζών;
Η επανάσταση δεν έγινε, επειδή οι συνθήκες για μιάν επανάσταση δεν ήταν ώριμες. Η πιο σημαντική απ’ αυτές τις συνθήκες είναι ένα επαρκές έπίπεδο συνείδησης και μαχητικότητας των μαζών. Επαρκές για τι; Μα, επαρκές για να κάμει την επανάσταση. Με λίγα λόγια: δεν έγινε επανάσταση γιατί δεν έγινε επανάσταση. Αυτή είναι, στην περίπτωσή μας, η τελευταία λέξη της «μαρξιστικής» (η απλώς «ντετερμινιστικής», «επιστημονικής») σοφίας…
(«ΟΥΓΓΡΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1956», σελ. 34-35, τονισμένα γράμματα δικά μου).
Με κόκκινα γράμματα τόνισα το συνοπτικό «λογικό συμπέρασμα» που ο Καστοριάδης ξεσκέπασε σαν ταυτολογία χωρίς νόημα, σε αυτό το είδος δογματικής σκέψης, αυτό το αποκύημα δογματικής φαντασίας μιας κυκλικής ψευδο-Λογικής που ακολουθούν πολλοί (αυτο-αποκαλούμενοι) «διαλεκτικοί μαρξιστές». Ιδού το (ταυτο-)λογικό «συμπέρασμα», πάλι:
Με λίγα λόγια: δεν έγινε επανάσταση γιατί δεν έγινε επανάσταση.
Ο Καστοριάδης αυτά (τα γενικά περί επανάστασης) τα έγραφε στο βιβλίο του για την Ουγγρική Επανάσταση του 1956, αυτή την (ξεχασμένη σήμερα) λαϊκή εξέγερση κατά της κρατικο-καπιταλιστικής σταλινικής καταπίεσης, για την οποία οι δογματικοί μαρξιστές σιώπησαν επιμελώς επί σειρά ετών, ενώ… τόνοι ανοησιών γράφτηκαν γι’ αυτή με το μοναδικό σκοπό να αποφύγουν ορισμένα αμείλικτα λογικά συμπεράσματα, π.χ.
Στην Ουγγαρία όμως, το κίνημα των μαζών ήταν τόσο ισχυρό και τόσο ριζοσπαστικό που μέσα σε λίγες μέρες έκαμε κυριολεκτικά, σκόνη και το Κ.Κ. και ολάκερο τον κρατικό μηχανισμό. Ούτε καν «δυαδική ξουσία»: Ο,τι υπήρχε ως εξουσία ήταν στα χέρια της ένοπλης νεολαίας και των εργατικών συμβουλίων. Το «Πρόγραμμα» των εργατικών συμβουλίων ήταν απολύτως ασυμβίβαστο με τη διατήρηση της γραφειοκρατικής δομής της κοινωνίας. Αξίωνε την αυτοδιαχείριση των επιχειρήσεων, να καταργηθούν οι νόρμες έργασίας, την δραστική μείωση των ανισοτήτων στούς μισθούς, το πρόσταγμα στις γενικές απόψεις του σχεδιασμού, τον έλεγχο στη σύνθεση της κυβερνησης, και καινούργιο προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής. Και όλα τούτα συνομολογήθηκαν και διατυπώθηκαν καθαρά στο διάστημα μερικών ημερών. (σελ. 20)
Επίσης:
Η ελευθερία του λόγου και της οργάνωσης για όλους, οποιεσδήποτε και αν είναι οι ιδιαίτερες πολιτικές γνώμες του καθενός, θεωρήθηκε αμέσως αυτονόητη. Και ήταν αυτονόητο επίσης το ότι οι διάφοροι εκπρόσωποι της «προοδευτικής ανθρωπότητας» δεν μπορούσαν να το θεωρήσουν ανεκτό αυτό το πράγμα. Στα μάτια τους, η ελευθερία λόγου και οργάνωσης ήταν το σημάδι του «μη καθαρού», «ετερόκλητου», «συγκεχυμένου» χαρακτήρα της ουγγρικής Επανάστασης – όταν δεν είδαν σ’ αυτήν κυνικά την «απόδειξη» ότι η Επανάσταση δεν ήταν παρά μια «συνωμοσία του iμπεριαλισμού». (σελ. 21)
Η κριτική του Καστοριάδη είναι αμείλικτη: Eντοπίζει την αρχή των δεινών του «γραφειοκρατικού σοσιαλισμού» μέσα στην πηγή, στο έργο του ίδιου του Μαρξ:
Αλλά ποια είναι η πηγή αυτών των ιδεών (του Μαρξ); δεν υπάρχει, πράγματι, τίποτα εκεί μέσα – τίποτα, εν πάση περιπτώσει, που να έχει ακόμα κάποιαν ανταπόκριση και κάποιαν αξία σήμερα – που να μπορούμε να το αποδώσουμε στον ίδιο τον Μαρξ. Στις ιδέες του, όλα η σχεδόν όλα, έχουν την πηγή τους στο εργατικό κίνημα, όπως ήταν μεταξύ 1800 και 1840. Όλα η σχεδόν όλα φαντάζουν ήδη άσπρα πάνω σε μαύρο στην εργατική φιλολογία αυτής της εποχής. Και ποια είναι η μοναδική καινούργια πολιτική ιδέα που στάθηκε ικανός να συλλάβει ο Μαρξ μετά το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο»; Είναι η ιδέα της καταστροφής του μηχανισμού του Κράτους και της «δικτατορίας του προλεταριάτου» – «δίδαγμα» όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, της Κομμούνας του Παρισιού· δίδαγμα που ενσαρκώνεται στη δραστηριότητα των παρισινών εργατών και, κατά πρώτο λόγο, στην νέα μορφή θεσμού που δημιούργησαν: στην ίδια την Κομμούνα. Αυτή τη δημιουργία, ο Μαρξ, παρά τη θεωρία του και τη μεγαλοφυία του, δεν στάθηκε ικανός να την προβλέψει. Αλλά, όντας Μαρξ, και όχι μαρξιστής, μπόρεσε να την αναγνωρίσει –εκ των υστέρων.
(σελ. 29) …Τι θα μπορούσε να είναι το «μη-αυθόρμητο» στο οποίο αντιτάσσουμε το αυθόρμητο; Θα ήταν η «συνείδηση»; Αλλά ποιός τολμάει να πει οτι οι ούγγροι εργάτες, π.χ. ήταν μη-συνειδητοί; Με ποια έννοια; Ήταν υπνοβάτες, βρίσκονταν κάτω από την επίδραση του L.S.D. ; Η μήπως θα ήθελε να πει κανείς ότι δεν ήταν «αρκετά» σύνειδητοί η όχι συνειδητοί «με το σωστό τρόπο»; Αλλά τι είναι «αρκετή» συνείδηση, ποιός είναι ο «σωστός τρόπος» να είναι κανείς συνειδητός;
(σελ.30)
…Η το αντίθετο του «αυθόρμητου» βρίσκεται στην οργάνωση; Αλλά το ζήτημα είναι ακριβώς: ποια οργάνωση, και οργάνωση τίνος; Η «αυθόρμητη» δράση των ούγγρων εργατών και του ουγγρικού λαού ήταν δράση που απέβλεπε στην οργάνωση, και κάτι παραπάνω: ο αυθορμητισμός τους ήταν ακριβώς αυτό, η αυτο-οργάνωσή του. Κι αυτό είναι ακριβώς εκείνο που ο γραφειοκράτης ψευτο«θεωρητικός» απεχθάνεται περισσότερο απ’ το κάθε τι: το ότι οι εργάτες, αντί να περιμένουν, με παθητικόν ενθουσιασμό, να έρθει να τους «οργανώσει», οργανώνονται μόνοι τους σε εργατικά συμβούλια…
[…]
Αν το αντίθετο του «αυθόρμητου», δηλ. της αυτο-δραστηριότητας και της αυτοοργάνωσης είναι η ετερο-οργάνωση – από τούς πολιτικούς, τούς «θεωρητικούς», τούς «επαγγελματίες έπαναστάτες» κλπ. – τότε το αντίθετο του αυθόρμητου είναι ολοφάνερα η αντ-επανάσταση, η η συντήρηση της υφιστάμενης τάξης.
Η Επανάσταση είναι ακριβώς η αυτο-οργάνωση του λαού…
(σελ.31)Αυτοοργάνωση είναι εδώ αυτο-οργανούσθαι….
…και Όχι πως ο λαός ανακάλυψε επιτέλους «την» κατάλληλη μορφή κοινωνικής οργάνωσης· αλλά ξεδιακρίνει ότι αυτή η «μορφή» είναι η δραστηριότητά αυτοοργάνωσής του, σε συμφωνία με την κατανόηση που έχει της κατάστασης και των σκοπών που θέτει στον εαυτό του. Μ’ αυτήν την έννοια, η επανάσταση δεν μπορεί παρά να είναι «αυθόρμητη» στην γέννησή της καθώς και στην ανάπτυξή της. Γιατί η επανάσταση είναι ρητή αυτοθέσμιση της κοινωνίας. «Αυθόρμητο» δε σημαίνει τίποτε άλλο εδώ παρά την κοινωνικο-ιστορική δημιουργική δραστηριότητα, στην υψηλότερή της έκφραση, τη δραστηριότητα που έχει σκοπό την θέσμιση της ίδιας της κοινωνίας.
Κάνοντας μικρή παρένθεση, τώρα, διαβάζοντας αυτό το κείμενο στη δική μας εποχή του Διαδικτύου, της Μπλογκόσφαιρας και του social networking, η μεγάλη πρόκληση των δικών μας καιρών είναι ότι (για πρώτη φορά) η Ανθρωπότητα αποκτάει (με το διαδίκτυο) ένα πρακτικό εργαλείο ή μέσο, για να υλοποιήσει ευκολώτερα το στόχο της «αυτο-οργάνωσης» και της «αυτο-θέσμισης της κοινωνίας», ένα στόχο που -δυστυχώς- φαίνεται και σήμερα αρκετά ουτοπικός – στα (περισσότερα) δικά μας αυτιά, του 21ου αιώνα…
Επομένως ας μου επιτραπεί να αμφιβάλλω κατά πολύ, αν ένας τέτοιος «επαναστατικός στόχος» είναι εφικτός σήμερα, κάτω από τις σημερινές συνθήκες αλλοτρίωσης, ολοκληρωτικού ελέγχου των ΜΜΕ από μεγιστάνες και συμφέροντα, αλλά και εφησυχασμού των μαζών μέσα στη δηλητηριώδη «πνευματική τροφή» που τους σερβίρεται καθημερινά κ.ο.κ.
Εππλέον, παρά τις τεράστιες δυνατότητές του, το διαδίκτυο (τουλάχιστον στην κοινωνική του ιστορία μέχρι τώρα) αποδείχτηκε αρκετά ανεπαρκές για να τονώσει κάποια «επαναστατική διάθεση για αυτονομία και αυτο-οργάνωση» των ευρύτερων στρωμάτων του πληθυσμού, ενώ οι Ψηφιακές Κοινότητες εκφυλίζονται πολύ εύκολα (όπως αποδείχτηκε επανειλλημένα) σε ελεγχόμενες ιεραρχίες ή σε χώρους κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο των μειοψηφιών που διαχειρίζονται αυτούς τους χώρους (όπως θα διαπιστώσετε και από το δεύτερο μπλογκ μου, το «Θέση Χωρίς Αντίθεση ίσον Αποσύνθεση«)… αν και οι δυνατότητες της Μπλογκόσφαιρας είναι πράγματι θετικές για την αυτονομία (των ιστολόγων) και τη συλλογική αυτο-οργάνωσή τους, που δεν χρειάζεται κανένα «άνωθεν» έλεγχο. Και υπάρχουν άλλοι περισσότερο αισιόδοξοι από μένα για το θέμα αυτό, που… μακάρι να δικαιωθούν!
Πάντως, ο Καστοριάδης, πολλές δεκαετίες πριν την εποχή μας, μπόρεσε επίσης να οραματιστεί εντελώς πρακτικά και ρεαλιστικά τον βέλτιστο ορθολογικό τρόπο εργασίας που είναι κατάλληλος για την Εποχή του Διαδικτύου, έναν τρόπο αυτο-οργάνωσης που αρχίζουν να ακολουθούν σήμερα ελάχιστες (αλλά καινοτομικές και πρωτοπόρες) επιχειρήσεις (και δικτυωμένες ομάδες εργασίας) Υψηλής Τεχνολογίας, βασιζόμενες ολοένα και πιο πολύ στην άμεση συμμετοχή των εργαζομένων στην (αυτο-)οργάνωσή τους, εγκαταλείποντας τις (λιγότερο αποδοτικές) ιεραρχικές δομές διοίκησης:
Οι αποφάσεις δεν παίρνονται ούτε από ειδικούς των ειδικοτήτων ούτε από ειδικούς του γενικού. Παίρνονται από την κοινότητα αυτών που είναι να τις εκτελέσουν – και που είναι, γι’ αυτό το λόγο ακριβώς, στην καλύτερη δυνατή θέση να κρίνουν όχι μόνο την αφηρημένη «άριστη προσφορότητα» των μέσων ως προς τούς σκοπούς, αλλά και τούς συγκεκριμένους όρους αυτής της εκτελεσης και, πάνω απ’ όλα, το πραγματικό κόστος: τον κόπο τους, την εργασία τους. Αυτό συνεπάγεται, στη σφαίρα της παραγωγής π.χ., ότι οι αποφάσεις για θέματα που αφορούν έναν ιδιαίτερο τόπο εργασίας – ας πούμε ένα τμήμα εργοστασίου – και δεν έχουν επιπτώσεις στις δραστηριότητες άλλων τμημάτων, πρέπει να παίρνονται από τούς εργαζομένους στο τμήμα αυτό. Το ίδιο, οι αποφάσεις για θέματα που αφορούν περισσότερα τμήματα, η ένα διαμέρισμα, πρέπει να παίρνονται άπό τούς εργαζομένους σ’ αυτά τα τμήματα η σ’ αυτό το διαμέρισμα· και οι αποφάσεις που αφορούν το εργοστάσιο στο σύνολό του, από τη γενική Συνέλευση των εργαζομένων του εργοστασίου, η από τούς εκλεγμένους και ανακλητούς αντιπροσώπους των. Έτσι, οι κυρίως ενδιαφερόμενοι μπορούν, μέσα σε ελάχιστο χρόνο και με ελάχιστο κόστος, να εκτιμήσουν αν οι αποφάσεις που πάρθηκαν είναι εκείνες που έπρεπε, αν είναι σωστές η όχι. Έτσι επίσης μπορεί να αρχίσει να δημιουργείται μια εμπειρία τόσο ως προς τα θέματα αυτά όσο και για την πραγματική άσκηση της άμεσης δημοκρατίας.
(σελ. 51)
Ακόμη πιο συγκεκριμμένα, ο Καστοριάδης… «βάζει τα γυαλιά» στους σύγχρονους θεωρητικούς του καινοτομικού «bottom-up management» (που αναδύεται σήμερα σαν αποδοτικότερο είδος διοίκησης επιχειρήσεων) γράφοντας τα εξής:
Καμιά εκτέλεση χωρίς ίση συμμετοχή όλων στην απόφαση, αυτό είναι μια από τις βασικές αρχές μιας αυτοδιοικούμενης κοινωνίας…
[…]
όμως…
Η κατάργηση της διαίρεσης και του ανταγωνισμού μεταξύ ειδικών και μη ειδικών δεν σημαίνει προφανώς την εξαφάνιση της διαφοράς τους. Η αυτοδιοίκηση δεν αξιώνει να παραγνωρίζουμε, να μη λογαριάζουμε καθόλου την «αρμοδιότητα» και την ειδικευμένη «γνώση», παντού όπου υπάρχουν και έχουν νόημα. Εντελώς το αντίθετο.
(Στην πραγματικότητα, στη σημερινή κοινωνική δομή είναι που δεν τις υπολογίζουν, και οι αποφάσεις που παίρνονται, εξαρτώνται πρώτα πρώτα από τη διαμάχη ανάμεσα στις κλίκες και τις φατρίες, που η κάθε μια τούς χρησιμοποιεί τούς «δικούς της» ειδικούς για σκοπούς δικαιολογίας και κάλυψης). Οι ειδικοί δεν εξαλείφονται ως τέτοιοι. Για να περιοριστούμε στην περίπτωση του εργοστασίου, τεχνικοί, μηχανικοί, λογιστές κλπ. ανήκουν στην κοινότητα· μπορούν και πρέπει να ακούγονται και ως μέλη της κοινότητας και ως κάτοχοι ειδικής τεχνικής ικανότητας. Μια γενική συνέλευση είναι απολύτως σε θέση ν’ ακούσει ένα μηχανικό που της λέει: «Αν θέλετε το Α οι μόνοι τρόποι που ξέρω για να το κατασκευάσετε είναι ο Χ και ο Ψ· και σας υπενθυμίζω ότι η εκλογή του Χ θα έχει ως συνεπακόλουθο το Ψ, η εκλογή του Ψ θα έχει ως συνεπακόλουθα [τα] Τ και Φ». Όμως στη συνέλευση, και όχι στο μηχανικό, απόκειται να αποφασίσει να κατασκευάσει η να μην κατασκευάσει το Α, και να διαλέξει ανάμεσα στο Χ και στο Ψ. Ασφαλώς, ενδεχόμενο να απατάται. Μα θα της ήταν δυσκολο ν’ απατηθεί πιο πολύ απ’ όσο, π.χ., η Panamerican Airways, της οποίας η διεύθυνση, στηριζόμενη στην πραγματογνωμοσύνη εκατοντάδων τεχνικών, στατιστικών, θεωρητικών των πληροφοριών, οικονομομέτρων, ειδικών της οικονομίας των μεταφορών, κλπ, αρκέστηκε να πάρει ως ισχύουσα και για το μέλλον την καμπύλη της ζήτησης αεροπορικών μεταφορών του 1960 – σφάλμα που δε θα το έκανε ένας πρωτοετής φοιτητής μέσης διανοητικότητας – για να καταλήξει σε μια σχεδόν χρεωκοπία, από την οποία χρειάστηκε να τη σώσει η αμερικανική κυβέρνηση.
[…]
Εν κατακλείδι…
ΔΕΝ λέμε ότι οι άνθρωποι πρέπει να αποφασίζουν τι να κάμουν. Λεμε: αφού ακούσουν τούς τεχνικούς, οι άνθρωποι αποφασίζουν τι να κάμουν και πως να το κάμουν. (σελ. 53)
Castoriadis, par Wiaz
-
UPDATE:
… θνητός σημαίνει άνθρωπος…
http://stavrochoros.pblogs.gr/tags/kastoriadis-gr.html
Θέμα: «Η ανάλυση του Κορνήλιου Καστοριάδη για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό»
Κ. Καστοριάδη «Η ελληνική ιδιαιτερότητα».
Εκδ. Κριτική, Αθήνα 2007, σ. 527.
«Στο σπουδαίο αυτό βιβλίο ο Κ. Καστοριάδης προσπαθεί να συλλάβει αυτό που διακρίνει και διαφοροποιεί την αρχαιοελληνική δημιουργία από οποιαδήποτε άλλη μορφή ανθρώπινου πολιτισμού, δηλ. να αναδείξει τι συνιστά την ελληνική ιδιαιτερότητα……ο Κ. Καστοριάδης θεωρεί ότι ο κόσμος αυτός (των Αρχαίων) χαρακτηρίζεται από το μη-νόημα και το μη-ον, ότι δεν έχει ένα προκαθορισμένο νόημα δοσμένο από κάποιο εξωκοινωνικό και εξωανθρώπινο, φυσικό ή υπερβατικό ον……Για τους Ελληνες δεν υπάρχει αθανασία της ψυχής, δεν υπάρχει ένας άλλος μετά θάνατον βίος ανώτερος και οντολογικώς καλύτερος. Ο άνθρωπος είναι θνητός και η λέξη θνητός σημαίνει άνθρωπος...
…Ακριβώς αυτή η πρωταρχική φαντασιακή σύλληψη του κόσμου ως μη-νοητού και η απουσία υπερβατικής πηγής της σημασίας, του νόμου ή του κανόνα είναι που ελευθερώνουν τους Ελληνες και τους επιτρέπουν να αποκτήσουν αυτοσυνείδηση, να συγκροτήσουν το δικό τους νόημα, τον δικό τους κόσμο, να δημιουργήσουν θεσμούς και γραπτούς νόμους, να δημιουργήσουν την πολιτική, τη δημοκρατία και τη φιλοσοφία – για πρώτη φορά στην Ιστορία. Οι φαντασιακές αυτές δημιουργίες οφείλονται κυρίως στην αμφισβήτηση των κληρονομημένων αντιλήψεων και των υπαρχόντων θεσμών, δηλ. στην αμφισβήτηση ταυτοχρόνως και στον χώρο της σκέψεως και στον χώρο της πράξεως. Η πρώτη δίνει τη φιλοσοφία, η δεύτερη την πολιτική και τη δημοκρατία.και «…. η ελληνική ιδιαιτερότητα δεν ανευρίσκεται σε άλλες ιστορικές περιόδους, δυστυχώς, έσβησε με τον ενταφιασμό της δημοκρατίας από τις φάλαγγες της μακεδονικής μοναρχίας. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει κανενός είδους συνέχεια από την κλασική εποχή στην ελληνιστική ή στη ρωμαϊκή και βυζαντινή. Το εξαίρετο αυτό βιβλίο του Κ. Καστοριάδη συνιστάται ιδιαιτέρως και επειγόντως για μια κατηγορία Νεοελλήνων, οι οποίοι συγχέουν (συνειδητώς ή ανεπιγνώστως) τη φιλοσοφία με τη θεολογία, τους φιλοσόφους με τους πατέρες της Εκκλησίας, την αρχαιοελληνική ελευθερία και δημοκρατία με το ανελεύθερο θεοκρατικό χριστιανικό Βυζάντιο και διακηρύσσουν ότι το τελευταίο είναι η συνέχεια του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Ομως, οι δύο αντιλήψεις και πρακτικές είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, αντιφατικές και εχθρικές.
-
UPDATE 2
Στο βιβλίο του «Η άνοδος της Ασημαντότητας» ο Καστοριάδης γράφει:
«Οι κριτικοί μόνοι τους προδίδουν το ρόλο τους ως κριτικών. Οι συγγραφείς προδίδουν την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητά τους.
H συνενοχή του κοινού είναι τεράστια. Tο κοινό ασφαλώς μόνον αθώο δεν είναι, αφού αποδέχεται το παιχνίδι και προσαρμόζεται σε ό,τι του δίνουν. Tα πάντα γίνονται εργαλείο του συστήματος, ενός συστήματος ανώνυμου.
H κατάσταση αυτή δεν είναι ούτε έργο ενός δικτάτορα, ούτε έργο μιας χούφτας μεγάλων καπιταλιστών, ούτε έργο μιας ομάδας διαμορφωτών της κοινής γνώμης· είναι, απεναντίας, ένα τεράστιο κοινωνικο-ιστορικό ρεύμα, το οποίο έχει πάρει μια τέτοια κατεύθυνση που όλα τα κάνει να γίνονται ασήμαντα….»
(τσιφτετελο-ελληνιστί: «έεελα μωρέ, ντάαααξει μωρέ…»)
…
Διαβάστε επίσης:
- Δικά μου γενικά Links για τον Καστοριάδη (ανανεώνονται συνεχώς)
- Ελληνικά blog με αναφορές στον Καστοριάδη (ανανεώνονται συνεχώς)
- Αγγλόφωνα blog με αναφορές στον Καστοριάδη (ανανεώνονται συνεχώς)
- Cornelius Castoriadis Agora International Website
- Καστοριάδης, Η Άνοδος της Ασημαντότητας
- Κορνήλιος Καστοριάδης « Πόντος και Αριστερά
- Προειδοποιήσεις του Κορνήλιου Καστοριάδη κατά της Δογματικής και Μονομερούς Οικολογίας
- ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ή ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ (ομάδα όπου… δεν ανήκω, αλλά βρήκα το blog)
- Κορνήλιος Καστοριάδης – Το πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα (blog post του «Χοιροβοσκού του αναγνώστη«).
- (επισκεφτείτε ξανά αυτή τη σελίδα για περισσότερα)
OMADEON 
Γιώργο διάβασα μόνο την αρχή γιατί ετοιμάζω μια παρουσίαση και δεν έχω χρόνο να το διαβάσω ολόκληρο, υπόσχομαι όμως να επανέλθω γιατί φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον!
Καλώς ήλθες Χάρη,
όπως θα είδες μόλις τώρα ανέβασα και ΟΛΑ τα Ελληνικά video που βρήκα με τον Καστοριάδη, αφού… «τα είδα όλα»! (χεχε)
https://omadeon.wordpress.com/2008/03/19/castoriadis-youtube-gr/
αγαπητέ γιώργο και λοιποί καλησπέρααα 🙂
ακρως επίκαιρη και πολυ ενδιαφέρουσα η επιλογή των σημείων απο τη βιβλιογραφία του καστοριάδη που έκανες :-), την ευχαριστήθηκα 🙂
μία σύντομη παρατήρηση σχετικά με την ουτοπία και το σημερα του ίκτυου.
——————————–
γράφεις:
1. καστοριάδης»η επανάσταση είναι ρητή αυτοθέσμιση της κοινωνίας. «Αυθόρμητο» δε σημαίνει τίποτε άλλο εδώ παρά την κοινωνικο-ιστορική δημιουργική δραστηριότητα, στην υψηλότερή της έκφραση, τη δραστηριότητα που έχει σκοπό την θέσμιση της ίδιας της κοινωνίας.»
2. εσύ «στη δική μας εποχή του Διαδικτύου, …(για πρώτη φορά) η Ανθρωπότητα αποκτάει (με το διαδίκτυο) ένα πρακτικό εργαλείο ή μέσο, για να υλοποιήσει ευκολώτερα το στόχο της “αυτο-οργάνωσης” και της “αυτο-θέσμισης της κοινωνίας”, ένα στόχο που -δυστυχώς- φαίνεται και σήμερα αρκετά ουτοπικός – στα (περισσότερα) δικά μας αυτιά, του 21ου αιώνα…»
——————————
συμφωνώ οτι ήταν και παραμένει να είναι ουτοπία η αυτοθέσμιση της κοινωνίας .
Αυτό που κρατά επίκαιρο τον καστοριάδη όμως δεν είναι το ουτοπικό του όραμα. Αλλά (ξανααντιγράφω)»«Αυθόρμητο» δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά την κοινωνικο-ιστορική δημιουργική δραστηριότητα,…»
Η κοινωνικό-ιστορική δημιουργική δραστηριότητα είναι ο πραγματικός σύνδεσμος των αυτόνομων ΑΝΤΙιεραχικών προσώπων. Και ο σύνδεσμος της δημιουργικότητας δίνεται στη πράξη με τα τεχνικά εργαλεία του νετ. Τα οποία εργαλεία κατασκευάστηκαν και κατασκευάζονται επίσης απο πρόσωπα με αυτόνομες αντι-ιεραρχικές προθέσεις και όχι απο πρόσωπα που εργάζονται για θεσμικά συμφέροντα (εταιρείες, μμε και κόμματα). Η επιτυχία του σχεδιασμού των κωδίκων του BLOG όπως και του WIKI, προγραμμάτων ποθ να είναι ευχρηστα για «πρωτάρηδες», ελεύθερα στη χρήση και με ελεύθερη την αλλαγή του κώδικα τους, είναι μερικά παραδείγματα αρκετα χαρακτηριστικά, για το πόσο σημαντική μας είναι η προσωπική «ιστορικο-κοινωνική δημιουργική δραστηριότητα.
Η ιστορικο κοινωνική δημιουργικότητα είναι που (προσθέτω αυτά που η εποχή του καστοριάδη δεν μπορούσε να δεί) συνδέει τον κόσμο και παράγει το Αίτημα για την αυτοθέσμιση ΠΡΟΣΚΑΙΡΩΝ ΜΙΚΡΟ-κοινοτήτων, Ανεξέλεγκτων, Έξω από τα πεδία των συμφέροντων.
Δηλαδή μικροκοινότητες οι οποίες περνάνε απαρατήρητες, βρίσκονται έξω απο τους ορίζοντες των κόμματων, χρήματος και μμε. Και οι μικροκοινότητες παύουν τη λειτουργία τους, ή η ιστορικο-κοινωνική δημιουργικότητα των δίκτυων γκρεμίζεται, μόλις τα κομματα, μμμε και το χρήμα τα μυριστούν και ξεκινήσουν να τα οργανώνουν ώστε να τα εκμεταλευτούν.
(δύο απ τα τελευταία «καλογραμμένα» παραδείγματα στην ελλάδα, το βλέπει κανείς αν παρακολουθήσει τη άνοδο και τη πτώση του αυθορμητισμού σε καινοτόμες (δημιουργικές) συμμετοχές αυτόνομων προσώπων,
1. στη χρονική πορεία :απο τη αυθόρμητη συμμετοχή στη σύσταση του δίκτυου «αναδάσωση» έως την μμε-δόμηση του σε «οικολόγιο»
2. στη πτώση της δημιουργικότητας σε ξύλινη γλώσσα και σε μπαναλοποίηση έκφρασης αρκετών συγγραφέων απ τη στιγμή που άρχισαν να συνεργάζονται με τις προσπάθειες τόσο των κομμάτων όσο και των μμε να εκμεταλευτούν=καθοδηγήσουν το δημόσιο λόγο των βλογς: πασοκ ελευθεροτυπία καθημερινή)
Αυτη δημιουργικότητα όμως δεν συστήνει απλώς μερικές προσκαιρες μικροκοινότητες οι οποίες γκρεμίζονται μόλις εμφανιστεί ο δεινόσαυρος. Τα μαστόδοντα στον 20ο αιώνα μάθανε να μασουλάνε σα τσιχλόφουσκες τις ουτοπίες. Η κοινωνικο-ιστορική δημιουργική δραστηριότητα είναι και κάτι άλλο ίσως και σημαντικώτερο. Συστήνει το νέο μας πρόσωπο: κανείς μας δεν τρέφει κι ούτε παραμυθιάζεται με όνειρα. Τα κοινωνικο οικονομικά οράματα κομμάτων και εταιρειών, οι μεγάλες ιδέες, οι αισθητικές ουτοπίες ήταν το κύριο χαρακτηριστικο των υποκείμενων του 20ου αίωνα όπως και αυτές τις όνειρο-ιδέες δεν απέφυγε να ακουμπίσει ο καστοριάδης). Οι ουτοπίες οι μεγάλοι ηγέτες και τα παραμύθια ήταν το σωσίβιο απ’ το οποίο αρπαζόταν και ταξείδευε ο ναυαγός έως και τον 20ο αιώνα.
Η διάχυτη δημιουργικότητα δεν παράγεται για να εκφράσει κανείς προσωπικά όνειρα, για μια νέα κοινωνία, για ένα καλύτερο αύριο, για μια επιτυχημένη επιχειρίση, για ένα κόμμα πλειοψηφίας, αλλά παράγεται ΜΕΣΑ στα δίκτυα των ΣΧΕΣΕΩΝ. Για να εκφρασουμε τις αντιθέσεις μας γράφουν οι περισσότεροι, για να εκφραστεί η διαφορετικότητα της άποψης, οι διαφορετικότητες. Οι συμφωνίες-διαφωνίες είναι που παράγουν τα δίκτυα της δημιουργικότητας.
Εδώ όμως βρίσκεται και η μεγάλη διαφορά με τις ουτοπίες.
Είναι η δημιουργικότητα για ανεξέλεγκτη έκφραση αυτή που παράγει την ανάγκη αυτοθέσμισης των κοινοτήτων.
Μόνο που δεν παράγονται κοινότητες-οράματα-προγράμματα με καταστατικό εκπρόσωπους και υπονομέυσεις απο κρυφά συμφέροντα αλλά, είναι κοινότητες για να εκράζεται η δημιουργικότητα εναντίον των κοινωνικο-ιστορικών ζητημάτων. (Και όχι οτι έχοντας κατα νού εξ αρχής σα σκοπό την αυτοθέσμιση κοινωνίας, ανοιγόμαστε στην άσκηση της δημιουργικότητας.)
χαιρετίσματα απ την έμπνευση
Α.
καθεμία καθένας κάνει τέχνη, μόλις αρχίσει να εκφράζεται ανιδιοτελώς, που πάει να πεί ανεξέλεγκτα και άφοβα, βρίσκεται σε αντίθεση με τ…
Δήμο καλώς ήλθες, με βρίσκεις απόλυτα σύμφωνο, τελικά.
Μάλιστα, αρκετά από όσα είπες δεν τα είχα συνειδητοποιήσει εντελώς,
(Γεγονός που τα καθιστά ακόμη πιο χρήσιμα και συναρπαστικά).
Υποθέτω πως… κι εγώ, όπως πολλοί άλλοι, επηρεάστηκα από μία λογική λανθασμένη, που θα το συνοψίσω στο ψεύτικο δίλημμα:
«είτε επανάσταση παντού, είτε συντηρητισμός παντού»
Στην πραγματικότητα, δεν είναι ανάγκη να αλλάξει «όλη η κοινωνία» για να καταστεί ισχυρή και αυξανόμενη η δημιουργικότητα και η αυθορμησία ορισμένων ομάδων. Η απαίτηση να επιβληθεί το όραμα αυτό σε όλους τους άλλους αποτελεί και είδος παγίδας, νομίζω, απολυταρχικού τύπου.
Επηρεασμένοι από τη «δικτατορία της πλειοψηφίας» παίρνουμε πολύ στα σοβαρά τις ίδιες τις απαιτήσεις της για κονφορμισμό και δημιουργήσαμε έτσι το ψεύτικο διχασμό ανάμεσα σε ουτοπία και πραγματικότητα, ενώ ο στόχος δεν είναι ούτε η ουτοπία (που δεν οδηγεί πια πουθενά) ούτε η «πραγματικότητα» που αποτελεί (φαντασιωσική) ψευδαίσθηση των πολλών.
Υπάρχουν πολλές πραγματικότητες, πολλές κοινότητες, πολλά είδη τόσο ανθρώπων όσο και δραστηριοτήτων. Μέχρι τώρα, δεν είχαν οι τελευταίοι τις δυνατότητες που επισημαίνεις, το αίτημα ήταν λοιπόν επανάσταση ή θάνατος. ΟΥΤΕ το ένα ΟΥΤΕ το άλλο δεν χρειάζονται αυτή τη στιγμή, αποτελούν πολωτική και ακραία επιλογή. Εντελώς υποθετικά φυσικά θα χρειαζόταν επανάσταση, αν η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων ήταν έτοιμη για τον ερχομό της, αν ήθελε να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά… τώρα πια δεν πρέπει καν να μας απασχολεί αυτό. Εχουμε -αντί αυτού- ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ να κάνουμε.
Τα υπόλοιπα και από κοντά! Αύριο θα συναντηθώ με τους δύο φίλους επιχειρηματίες με τους οποίους συνεργάζομαι, μετά τις 5μμ στο κέντρο ίσως. Θα σου τηλεφωνήσω μήπως το συνδυάσω και με δική μας συνάντηση.
για αύριο ωραία, ωραία, συμπιπτουμε και με αυτή την άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση 🙂
οσο για την ουτοπία, είναι ένα πολυ μεγάλο θέμα, γιατί για παράδειγμα στις εδώ σχολές καλών τεχνών και αρχιτεκτονικής, έχω ακούσει απο καθηγητές τους οτι διδάσκουν οτι για να κάνεις τέχνες γενικά χρειάζεται η ουτοπία. Ουτοπία έφτασε να μετατραπεί σε θεσμοθετημένη από τις σχολές άσκηση των τεχνών. Μου φαίνεται εξωφενικό, αλλά αυτα καλυτέρα ας τα αφήσουμε να τα ανοίξουμε σε ένα άλλο αυτόνομο κεφάλαιο.
οσον αφορά τη δημιουργηκότητα με σκοπό την αυτοθέσμιση της κοινωνίας, ή έστω μιας κάποιας κοινωνίας, εδώ μου φαίνεται κύριο σημείο.
ξαναγράφω:
πρώτο θέμα
αντι να έχουμε πια σαν σκοπό την αυτοθέσμιση της κοινωνίας και την αυθόρμητη δημιουργηκότητα σαν εργαλείο, με τα δίκτυα συνέβη το ανάποδο (όπως το είχε ήδη επισημάνει ο habermas): με το που ανοίγομαστε σε τόπους ανεξέλεγκτης δημιουργικότητας, αρχίζουμε να βάζουμε σε κριτική τη κοινωνία, τη γλώσσα τις επιστήμες και την ίδια τη προσωπικότητα (μας). Δηλαδή αρχίσαμε να χρησιμοποιόυμε ανεξέλεγκτα και άφοβα (βλεπε ανωνυμία δικτύου) επικοινωνιακές εκφράσεις και μπήκε αμέσως σε συζήτηση κριτικής η κοινωνία και σαν επόμενο στάδιο η αναζητησεις για αυτοθεσμιμένες μικροκοινότητες.
δεύτερο θέμα:
το νέο «πρόσωπο», με το που θεμελιώνεται στις σχέσεις, πάυει να αναζητά το σωσίβιο του στα όνειρα του, η στη φαντασία γενικώς. Το σωσίβιο το ΚΑΤΑΣΚΕΥάζει όπως οπως του δίνονται τα «υλικά» ΜΕΣΑ στις ομότιμες σχέσεις, έξω απ τον εαυτό, = έξω απο όνειρα = έξω απο αναγεννήσεις του παρελθόντος = έξω απο γαλαξίες και ουτοπίες. Μόνο μέσα σ αυτό που με τη στενή έννοια του επιτρέπει, του επιφέρει η Πραγματική του σχέση.
Αυτό το δεύτερο θέμα, στάθηκε αδύνατον να το συλλάβει καν ο καστοριάδης και επίσης ο χάμπερμας απ ότι ξέρω το θίγει στις άκρες του μόλις. Είναι το θέμα που ζούμε στο ελληνικό νετ.
Γιατί αν το στοχαστεί κανείς λιγο, θα δέι πως ζητήματα που μπορεί να έρχονται με την αυθόρμητη και ανεξέλεγκτη επικοινωνία δεν μπορεί καν να τα ονειρευτούμε ούτε και στο πιο τρελλό όνειρο.
Ακριβώς, οι αχαλίνωτοι ορίζοντες που ανοίγονται σε μια ερωτική σχέση, σχέση ανταλλαγής φαντασίας μεταξύ δύο συνήθως ανθρώπων, τέτοιοι απίστευτα μεγάλοι ορίζοντες, τέτοια πνοή και συλλήψεις αχανείς πέρα απ τα όρια του σύμπαντος, είναι αδύνατον να ανοιχτούν ακόμη και κατ ελάχιστο σε μια ονειρική κατάσταση, δε πά να να χει πάρει ο άλλος τόνους νάρκωτικο = βλέπε καταναλωτλης art & &show biz.
Καλημέρα Δήμο!
όσον αφορά την ουτοπία θα κάνω μια μικρή υποσημείωση, ότι η ουτοπία νομίζω κι εγώ πως είναι απαραίτητη ΚΥΡΙΩΣ σαν λειτουργία της ίδιας της δημιουργικής φαντασίας και του εσωτερικού κόσμου μας, σαν ικανότητα οραματισμού. ΟΧΙ απαραίτητα σαν κάτι που εκλαμβάνουμε ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ πως θα το… επιβάλλουμε στον κόσμο, γιατί αν το κάνουμε αυτό άθελά μας πέφτουμε σε λάθη που εξηγείς στο σχόλιό σου (ιδίως το δεύτερο ήμισυ).
Π.χ. ένα θεμελιακό λάθος πολλών «ιδεολόγων» θιασωτών της οποιασδήποτε Ουτοπίας είναι -όπως λέει κι ο Feuerbach κριτικάροντας τη θρησκεία- ότι «κάνουν το Μέσα Έξω», προβάλλοντας προς τα έξω τα εσωτερικά της δικής τους φαντασίας, και -συμπληρώνω- καταντούν πολύ εύκολα «control freaks» που θέλουν να ΕΓΚΛΩΒΙΣΟΥΝ τον Εξω κόσμο (την πραγματικότητα την ίδια) μέσα στα δικά τους προσωπικά (πεπερασμένα και ατελή εκ φύσεως) Οράματα!
ΚΑΘΕ είδος δογματισμού συνδέεται με τέτοιες διαδικασίες, απόπειρες ΕΛΕΓΧΟΥ του Εξωτερικού Κόσμου, αλλά -ακόμη χειρότερα- απόπειρες ελέγχου (τελικά) των ΑΛΛΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, αντί για ικανότητα να ρέει κανείς δημιουργικά ΜΑΖΙ με τους άλλους, κατανοώντας πως αυτό που προκύπτει από τις Σχέσεις ΔΕΝ μπορεί να προκαθοριστεί από ένα μόνο μέρος του Όλου, ένα ή λίγους ανθρώπους που θέλουν να ελέγξουν τους υπόλοιπους.
Η απόπειρα αυτή Εξωτερίκευσης, προβολής ΚΑΙ ελέγχου, έχει και μία άλλη αιτία, το ότι (συνήθως) οι άνθρωποι που δογματικά επιδιώκουν αυτό το πράμα είναι συνήθως και ιδεολογικά «μηχανιστικά υλιστές», επομένως ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ, ΟΥΤΕ ΝΟΙΩΘΟΥΝ, την παραμικρή ανάγκη για ύπαρξη της δικής τους Εσωτερικής και Φαντασιωσικής Διάστασης, δηλ. νομίζουν πως είναι «σκέτη ύλη» όπως οι πέτρες και τα ξύλα, χωρίς καν εσωτερικό κόσμο, επομένως δημιουργείται ένα ΕΛΛΕΙΜΜΑ εσωτερικότητας στον ίδιο τους τον εαυτό, που διευκολύνει την προβολή αυτού του ΑΠΩΘΗΜΕΝΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ της οντότητάς τους προς τα έξω, τους άλλους, την Κοινωνία και την Ιστορία, όλα αυτά τώρα πια προορισμένα από τους ίδιους να ΕΛΕΓΧΘΟΥΝ και να προσαρμοστούν με το ζόρι στα μέτρα τους!
Ο μηχανιστικός υλιστής, που πιστεύει πως η συνείδησή του είναι ένα ατύχημα χωρίς νόημα, χωρίς υπόσταση, απλώς ένα «φάντασμα μέσα στη μηχανή», δεν διαφέρει λοιπόν και πολύ από τον απόλυτο ιδεαλιστή, που πιστεύει ότι τα πάντα ελέγχονται από το θεό (τον οποίο προσκυνά)…
Αλλά ο συνειδητός οραματισμός, για να είναι σωστός, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να περιμένει πως οι… άλλοι άνθρωποι θα γίνουν σκλάβοι και όργανά του, ΔΕΝ μπορεί να θέλει να «δείρει τη θάλασσα», αλλά αντίθετα πρέπει να μπορεί να αγαπά τη θάλασσα και να ΞΕΡΕΙ ΚΟΛΥΜΠΙ, ώστε να βουτήξει μέσα της απολαμβάνοντάς την, ΜΑΖΙ με τους άλλους! 🙂
Η ιστορία των κοινωνιών (μέχρι τώρα) ήταν ιστορία κοινωνικών τάξεων, όπου οι ανώτερες τάξεις δημιουργούσαν «δογματικές κατασκευές» στις οποίες υπάκουαν οι κατώτερες τάξεις. Σε αυτό το πλαίσιο οι ίδιες οι «δογματικές κατασκευές» είχαν φυσικό επακόλουθο διάφορους γνωστούς Ολοκληρωτισμούς (θεοκρατία του μεσαίωνα, φασισμός και σταλινισμός, κλπ). Ακόμη και η «δημοκρατία» έζησε για πολύ καιρό μέαα στις δικές της λανθασμένες σούπερ-φαντασιώσεις, ΝΟΜΙΖΟΝΤΑΣ διάφορα πράγματα (π.χ. ότι είναι το «αξεπέραστο δημοκρατικό σύστημα») και επιβάλλοντάς τα στο λαό.
Για πρώτη φορά, η ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ χρήση της φαντασίας, του οραματισμού ΜΑΖΙ με τους άλλους, η συνειδητή ΑΠΟΔΟΧΗ του ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΥ (που προκύπτει από τις σχέσεις με τους άλλους) εξοπλίζεται τεχνολογικά και αποκτά τη δυνατότητα να επηρεάζει τις πρακτικές όψεις της ζωής που ζούμε.
καλημέρα καλημέρα 🙂
υπάρχει μια διαφοροποίηση εννοιών σημαντική. Η εγωκεντρική φαντασία παράγει μορφές τελείως διαφορετικές απο την αχαλίνωτη φαντασία που παράγεται από τις σχέσεις (αλληλεπιδράσεις & υπερκείμενα) όπου διάφοροι συμμετέχοντες αλληλοκρίνοντε και επομένως αλληλοτροφοδοτούντε.
«…να ρέει κανείς δημιουργικά ΜΑΖΙ με τους άλλους, κατανοώντας πως αυτό που προκύπτει από τις Σχέσεις ΔΕΝ μπορεί να προκαθοριστεί από ένα μόνο μέρος του Όλου, ένα ή λίγους ανθρώπους που θέλουν να ελέγξουν τους υπόλοιπους. …»
» … Για πρώτη φορά, η ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ χρήση της φαντασίας, του οραματισμού ΜΑΖΙ με τους άλλους, η συνειδητή ΑΠΟΔΟΧΗ του ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟΥ (που προκύπτει από τις σχέσεις με τους άλλους) εξοπλίζεται τεχνολογικά και αποκτά τη δυνατότητα να επηρεάζει τις πρακτικές όψεις της ζωής που ζούμε. »
ναι, όταν τη φαντασία «μου» την αφήνω να κρίνεται ανοιχτά απο τον οποιονδήποτε «άλλον» τότε,
αντί η φαντασία να παράγει προγραμματισμένες μορφές αποδεχόμαστε οτι η ανοιχτή αλληλεπίδραση είναι η νέα μορφή.
Τότε, αντί κλειστής προδιαγεγραμμένης μορφής,
παράγεται ανοιχτή μορφή
που την εμπιστευόμαστε να την πάνε οι συμμετοχές μας όπου θέλουν,
κι ας πάει όπου πάει.
Αντί μιας μορφής κλειστής που προγραμματίζει γλώσσες, συμπεριφορές, ρόλους και πεδία έρευνας, διαμορφώνουμε λειτουργίες ανοιχτές που να επιτρέπουν την ανεξέλεγκτη χρήση τους από οποιονδήποτε.
τεράστια διαφορά.
η νέα μορφή δεν προγραμματίζεται απο κανέναν, η νέα μορφή είναι ακριβώς οι ανοιχτες μας αλληλεπιδράσεις
και το εργαλείο είναι η ιστορικο κοινωνική δημιουργική δραστηριότητα (κατα την έννοια του καστοριάδη: φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας) που την τροφοδοτούμε με τις αχαλίνωτες ανεξέλεγκτες αλληλεπιδράσεις.
Ε, ναι! Και νομίζω ότι ειδικά για αυτό το «απρόβλεπτο και αχαλίνωτο» συστατικό της φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας, από συλλογικότητες που το κάνουν συνειδητά, δεν νομίζω να έγραψε ούτε ο ίδιος ο Κ. (αν και δεν τα διάβασα όλα όσα έγραψε, πάντως έψαξα αρκετά).
(Δεν θα μπορούσε να γράψει, άλλωστε, γιατί δεν έζησε την πραγματική άνθηση των δικτύων, παρά ίσως πολύ ελάχιστα, στο τέλος της ζωής του…)
[…] Όταν ο Καστοριάδης συναντά ένα… στριπτιζάδικο! (a strip-show… Co-operative owned by strip-girls)! Published March 28, 2008 Alternative Economics , Co-operativism , Direct Democracy , Kastoriadis , Libertarian Socialism , ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ , Αυτο-οργάνωση , Ελευθεριακός Σοσιαλισμός , ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ , ΚΟΙΝΩΝΙΑ , Κοινωνικά Ζητήματα , ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ , Οικονομία , ΤΕΧΝΗ , Χιούμορ , πολιτική – politics Διαβάστε το κείμενο “Όταν ο Μάρξ συναντά ένα στριπτιτζάδικο” και θα θυμηθείτε… ΟΧΙ τόσο τον Μαρξ, όσο τον Κορνήλιο Καστοριάδη (π.χ. σε προηγούμενο ποστ ΕΔΩ) […]
[…] Κείμενο από Omadeon […]
Οι μαρξιστές της εποχής, όπως και ο Κ. Καστοριάδης, κλήθηκαν να απαντήσουν σε δύο θεμελιώδη και φλέγοντα ερωτήματα που προέκυψαν μέσα από το ιστορικό πλαίσιο που αυτοί έδρασαν:
1. Γιατί συνέβησαν αυτά που συνέβησαν στην ΕΣΣΔ ?
2. Γιατί στα σύγχρονα δυτικά καπιταλιστικά κράτη, οι εργάτες δεν επαναστατούν ?
Για να εξηγήσουν τα παραπάνω, χρησιμοποίησαν την ψυχολογία, πιο συγκεκριμένα τον Φροϋδισμο (δεν είναι τυχαίο, ότι όλοι αυτοί, είχαν πτυχίο ψυχολογίας και μάλιστα άσκησαν και ψυχανάλυση-πχ ο Κ.Καστοριάδης, ο Φουκώ, Λακάν κ.ο.κ). Τόσο ο δομισμός όσο και ο μέτα-δομισμός, επιχείρησαν να βρουν κοινωνικές-ψυχογενείς δομές που να εξηγούν τα δύο παραπάνω ερωτήματα (ο Μαρξ προσπέρασε το «άτομο» καθολικά στην θεωρία του, σαν να μην υπήρχε, σαν να μην έπαιξε ποτέ ρόλο η ατομικότητα και η προσωπικότητα στην ιστορία-πράγμα λογικό, αφού η ιστορία προκύπτει από την πάλη των τάξεων, κατά την μαρξική θεωρία…-αμιγώς κοινωνικόκεντρικο μοντέλο-τρομακτικό ωστόσο να υποστηρίζεις ότι τι υπήρξε ο Χριστός ή ο Σωκράτης ή ο Χίτλερ τι δεν υπήρξαν, η ιστορία θα ήταν η ίδια….).
Η ψυχολογικοποίηση του Ιστορικού Υλισμού, όχι μόνον δεν έλυσε κανένα από τα παραπάνω ζητήματα, αλλά δημιούργησε επιπλέον προβλήματα.
Και τα δύο παραπάνω ρεύματα κατέρρευσαν από τις επιστημονικές ανακαλύψεις του 20αιώνα (γενετική, κβαντομηχανική, γλωσσολογία του Τσόμσκι κ.ο.κ).
Σήμερα δεν υφίσταται κανένα από τα παραπάνω.
Όσον αφορά τον Κ.Καστοριάδη, που προσωπικά έχω αδυναμία, έπραξε παρόμοια, ψυχολογικοποίησε την ιστορικό υλισμό για να δώσει απαντήσεις.
Το σημαντικότερο του βιβλίο, «Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας», κάνει ευθύς εξ αρχής, από τον τίτλο και μόνο, την απόρριψη του μαρξικού διαλεκτικού υλισμού και την στροφή στον ψυχολογικισμό για να μη πω στον…ιδεαλισμό!!! Στην ουσία, ο Κ.καστοριάδης, προσπάθησε με αυτό του το βιβλίο, να απαντήσει στο 2ο ερώτημα, αλλά προσέξτε-όχι μέσω υλισμού και ταξικής πάλης, αλλά μέσω ψυχογενών κοινωνικών μοντέλων (το λέει ξεκάθαρα και ο τίτλος-Η ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΗ ΘΕΣΜΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ). Προφανώς και απέτυχε παταγωδώς, αφού δεν έδωσε ικανή απάντηση στο γιατί οι εργάτες στα σύγχρονα δυτικά καπιταλιστικά κράτη, ενώ φτωχοποιούνται όλο και πιο μαζικά, δεν συνασπίζονται για να επαναστατήσουν-γιατί δεν αντιδρούν σύμφωνα με τον ιστορικό διαλεκτικό μαρξισμό. Στην ουσία στο βιβλίο του, παρουσιάζει συλλογικές φαντασιακές προβολές που κάνει η εκάστοτε κοινωνία (το αναλύει ιστορικά) για να δείξει ότι ο μαρξικός ιστορικός ντετερμινισμός δεν ισχύει. Είναι περιττό να πω, ότι όλοι αυτοί, απαρνήθηκαν τον Μαρξισμό και τον αποδόμησαν και τα μοντέλα που βγάλανε, στην προσπάθεια τους να τον διασώσουν-ήσαν τελικά η ταφόπλακα του.
Η περίφημη, «αυτονομία» του Κ.Καστοριάδη, παρουσιάζει και σήμερα κάποιο ενδιαφέρον.
Επίσης, η πολιτικές αναλύσεις του περί του Ελληνικού ζητήματος (αναλύσεις που συνέχισε ο Σ.Ράμφος-φίλος του στο Παρίσι-επίσης με έντονο το ψυχολογικό στοιχείο) με βρίσκουν σύμφωνο.
Η Κριτική Θεωρία, των σύγχρονων νέο-μαρξιστών, στην ουσία, απορρίπτει πάνω από το 80% των μαρξικών συγγραμμάτων-ενώ ταυτόχρονα απαρνείται καθολικά τον Λενινισμό…..
Προσπαθούν, πλέον, να συνδέσουν, κριτικά, κουλτούρα με οικονομία-και εκεί σταματάει ο μαρξισμός τους…αν και ούτε αυτό το καταφέρνουν.
Προσωπικά, θεωρώ, το Κ.Καστοριάδη, από τους μεγαλύτερους νέο-έλληνες στοχαστές. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός, ότι δεν κατάφερε να απαντήσει στα κρίσιμα ερωτήματα που προσπάθησε (κανείς δεν κατάφερε από όλους αυτούς).
κρατικο-»καπιταλιστικής» σταλινικής καταπίεση.Συγνωμη ποτ επεσε το ματι σε αυτο το σημειο αλλα δεν μπορεσα να προσπερασω ετσι απλα.Αυτη η φραση δεν ισχυει με την καμια.
Δεν καταλαβαίνω τις αντιρρήσεις σου. Προφανώς αρνείσαι αυτό που σε ενοχλεί ιδεολογικά, τον όρο «κρατικο-ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ σταλινική καταπίεση». Ομως είναι αρκετά διαδεδομένη αυτή η ιδέα. Σαν πραγματικότητα του «υπαρκτού» σοσιαλισμού είναι νομίζω προφανής για πολύ κόσμο (πλην οπαδών/μελών του ΚΚΕ).
Τα σχόλιά σου είναι ΕΚΤΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ.
(Γι αυτό και δεν απάντησα τόσον καιρό…)
Επίσης
[1] Δεν υπάρχει «ψυχολογισμός» σε όσα αναφέρει ή αναλύει τούτη εδώ η ανάρτηση (που υπήρχε… σχεδόν 9 χρόνια πριν την ανακαλύψεις).
[2] ΔΕΝ ισχύουν όσα λες για τη «Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας» του Καστοριάδη.
[3] Το ότι συμφωνείς με τον… τσαρλατάνο ψευδο-φιλόσοφο Στέλιο Ράμφο με ανησυχεί ιδιαιτέρως.
https://omadeon.wordpress.com/tag/ramfos
Σε παρακαλώ όμως… ΜΗ συνεχίζεις! Ανοιξες θέματα… ΕΚΤΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ.
Η ανάρτηση είναι κάτι που ΟΥΤΕ συζήτησες, ΟΥΤΕ δείχνει να σε ενδιαφέρει.
Ιδεολογικά φαίνεσαι ΚΑΙ μπερδεμένος…
Η ιδεολογία είναι χαλασμένο software.
Κάνε reset, upgrade, re-install. 🙂
Η βασική ιδέα ήταν ότι η Σοβιετική Ένωση, μετά το 1936, «απέβαλε» τον σοσιαλισμό και κατάφερε να συνδυάζει τον αυταρχισμό του κράτους με την εκμετάλλευση των εργαζομένων που οι μαρξιστές ταύτιζαν με την καπιταλιστική αγορά εργασίας. Η Σοβιετία δεν ήταν όμως κρατικός καπιταλισμός, φίλε μου. Υπέρμετρος κρατικισμός ήταν, που θύμιζε μια περίεργη και βάναυση βιομηχανική φεουδαρχία, αλλά κρατικός καπιταλισμός σε καμία περίπτωση. Το λέω αυτό γιατί ο καπιταλισμός απαιτεί δύο συστατικά: την ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και τη μίσθωση της εργασίας των μη ιδιοκτητών από τους ιδιοκτήτες των εν λόγω μέσων παραγωγής. Κάτι τέτοιο δεν χαρακτήρισε τη Σοβιετική Ένωση ποτέ! Μπορεί τα μέλη του πολίτμπιρο, και εν γένει του κόμματος, να απολάμβαναν σχετικά μεγάλη εξουσία και περισσότερες προσόδους από ό,τι οι υπόλοιποι πολίτες, όμως δεν αποσπούσαν προσόδους που τους έδιναν το δικαίωμα στην ιδιοκτησία μέσων παραγωγής ικανών να τους αποδώσουν κέρδη. Άρα, η Σοβιετία δεν αποτέλεσε ποτέ κρατικό καπιταλισμό.
Όντως είμαι εκτός θέματος (και με συγχωρείς για αυτό το παράπτωμα) αλλά μόνο και μόνο επειδή εστίασε το μάτι μου σε αυτή την πολιτική/ιδεολογική ανακρίβεια/ανοησία που έγραψες.
Σου εξηγώ από πάνω τι ήταν η Σοβιετία αλλά μου φαίνεται αγαπητέ οτι πάσχεις οπως και οι υπολοιποι Έλληνες από πολιτική ανορθογραφία.Δεν ξέρεις βασικές έννοιες και βρίσκεσαι σε συγχυση όπως οι περισσότεροι Έλληνες Αριστεροί. Εκτος αν είσαι τροτσκιστης και τα πιστευεις αυτα.Γιατι αυτες τις ανοησιες μονο οι τροτσκιστες λένε
Προσωπικά, ποσώς με ενδιαφέρει ΠΩΣ ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΟΥΜΕ το χρεωκοπημένο σύστημα της ΕΣΣΔ.
Με τα κριτήρια που ΕΣΥ έθεσες, δεν ήταν κρατικο-καπιταλιστικό. Υπάρχουν άλλοι, όμως, που θέτουν άλλα κριτήρια. Οπως π.χ. οι τρότσκες… που ΗΔΗ ανάφερες.
Εγώ είμαι από άλλον… πλανήτη, όμως.
Δεν πιστεύω στις ίδιες τις έννοιες που εσύ θεωρείς «βασικές». Δεν με ενδιαφέρουν, δεν μου λένε τίποτα, συνεχώς μαθαίνω και συνεχώς απογοητεύομαι.