Wolfgang Hoeschele

Οικονομική Δημοκρατία αντί Μετα-βιομηχανικής Φεουδαρχίας (Economic Democracy v. Post-industrial Feudalism)

Απόσπασμα άρθρου:

Υπάρχει μια συλλογική αποτυχία της φαντασίας, όταν οι άνθρωποι αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι μαζί μπορούν να κατέχουν μια επιχείρηση και να διαχειρίζονται δημοκρατικά τις υποθέσεις της, και ότι όλοι οι άνθρωποι που ζουν σε έναν τόπο μπορούν να διαχειριστούν δημοκρατικά και βιώσιμα τους κοινούς φυσικούς πόρους, προκειμένου να παρέχουν αρκετά για όλους (όπως και για τις μελλοντικές γενιές). Ομοίως, δεν καταφέρνουμε να αναγνωρίσουμε ότι αν διαλυθούν οι μεγάλες εταιρείες, ο καθένας μπορεί να βγάλει τα προς το ζηνπουλώντας σε όλους τους άλλους σε μια πιο ισότ

ιμη βάση από ό,τι επικρατεί σήμερα. Αδυνατούμε συνεχώς να συνειδητοποιήσουμε ότι μέσα ανταλλαγής μπορούν να δημιουργηθούν από οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, όχι μόνο από τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις. Αυτή η αποτυχία είναι εν μέρει αποτέλεσμα του κλεισίματος της φαντασίας από το σύνδρομο «Tina»: την αίσθηση ότι »δεν υπάρχει εναλλακτική λύση».

in English:

There’s a collective failure of the imagination when people fail to realize that all the employees together can own a company and democratically manage its affairs, and that all the people living in a place can democratically and sustainably manage shared natural resources in order to provide enough for all (including for future generations). Likewise, we fail to recognize that if we break up large companies, everyone can make a living by selling to everyone else on a more equal footing than prevails today. We continuously fail to realize that means of exchange can be created by any group of people, not just banks and governments. This failure is in part the result of the closing down of the imagination by the “TINA” syndrome: the sense that “there is no alternative.”  [for the complete article in English, Click HERE]

-Wolfgang Hoeschele

Εισαγωγή:

Αυτό το άρθρο του Wolfgang Hoeschele μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε από την εφημερίδα «Δράση». Οι περισσότεροι Ελληνες είναι απληροφόρητοι για την παγκόσμια άνθηση των συνεταιριστικών κινημάτων αυτο-διαχείρισης, αλλά και την αυξανόμενη πολιτικοποίησή τους, που είναι αντι-καπιταλιστική και (αμεσο-)δημοκρατική, αλλά και πρακτικά υλοποιήσιμη (σαν τρόπος παραγωγής) ακόμη και σε συνθήκες άγριου καπιταλισμού. Δυστυχώς, η ελληνική αριστερά πολύ ελάχιστα (ή καθόλου) ασχολήθηκε με αυτό το θέμα, εκτός από το «Κόμμα Πειρατών Ελλάδας» (δείτε το άρθρο τους!) και κάποιες μικρές πολιτικές ομάδες. Στην Ελλάδα ακούγεται συχνά η «έλλειψη προτάσεων της αριστεράς» και η λανθασμένη εντύπωση ότι κάθε τι «αριστερό» πρέπει αναγκαστικά να βασίζεται σε κάποιον γραφειοκρατικό κρατισμό, ή (έστω) σε κάποια νερόβραστη και αναποτελεσματική σοσιαλδημοκρατία. Αντίθετα όμως,  εκείνο που διεθνώς αναδύεται πρακτικά εδώ και καιρό, είναι πολύ διαφορετικό: Ο υγιέστερος τομέας της οικονομίας πολλών χωρών είναι σήμερα ο συνεταιριστικός (ή «μικρο-σοσιαλιστικός»), που αποδείχτηκε ανθεκτικότερος και… ανταγωνιστικότερος του καπιταλιστικού(!) ακόμη και τώρα, σε συνθήκες κρίσης και άνισης μάχης με τους όρους που επιβάλλει η ασύδοτη αγορά.

Ο Hoeschele γράφει για τα συνεταιριστικά κινήματα αυτο-διαχείρισης και για τη σχέση τους με το κίνημα «Occupy Wall Street«, του οποίου η (όποια) επιτυχία δεν συνίσταται στις αντοχές… διαδηλωτών σε δακρυγόνα και ξύλο (!) αλλά στη ριζοσπαστική συνειδητοποίηση (δικής τους και γενικότερης) μιας επιτακτικής ανάγκης για δημοκρατία στη δουλειά, μέσω συλλογικής συνεταιριστικής αυτο-οργάνωσης.

Wolfgang Hoeschele
Wolfgang Hoeschele

Ο αρθρογράφος είναι γνωστός για το βιβλίο του «Η Οικονομία της Αφθονίας» (The Economics of Abundance – A Political Economy of Freedom, Equity and Sustainability). Ειναι πανεπιστημιακός και μέλος του «Peer-to-Peer foundation».  Βασική του ιδέα είναι ότι ο καπιταλισμός δεν έχει κύριο στόχο του την παραγωγή (προϊόντων), όσο την… αυξανόμενη τεχνητή έλλειψή τους (scarcity): Παράγει (και πουλά) έλλειψη αντί ικανοποίησης, δημιουργώντας συνεχώς νέες πλαστές ανάγκες, έτσι ώστε να υπάρχει και αυξανόμενη κατανάλωση. Ο Hoeschele αναφέρεται βέβαια σε τεχνητή έλλειψη (πλασματικών νέων αναγκών) και όχι σε πραγματική έλλειψη φυσικών πόρων (π.χ. πετρελαίου). Ισα-ίσα, ο καπιταλισμός επιδώκει μια υπέρμετρη κατανάλωση, απειλώντας το περιβάλλον και προσκρούοντας σε φυσικά όρια πόρων που δεν σέβεται (όπως δεν σέβεται και τους ανθρώπους), οπότε η «αφθονία» του είναι πλαστή: Π.χ. καταλήγει σε φτώχεια για το 99% και χλιδή για το άπληστο 1%.  Ομως, η αυτο-διαχειριζόμενη «κοινωνία της αφθονίας», και η συγκεκριμμένη έννοια της αφθονίας, που προτείνει ο συγγραφέας (σαν  πρακτικό κοινωνικό σκοπό) δεν είναι καθόλου ίδια με την τεχνητή αφθονία, που θέτουν σαν ανέφικτο «σκοπό ζωής», οι τεχνητές ανάγκες. Μην πέσετε λοιπόν σε παγίδα παρερμηνείας (όπως… εγώ, στην αρχή)!  Εδώ κρύβεται και μία… εννοιολογική παρεξήγηση: Στα ελληνικά υπάρχει μόνο μία λέξη, η «αφθονία«, για δύο διαφορετικές έννοιες: Affluence, Abundance. Η πρώτη (affluence) συνδέεται με πλούτο και σπάταλη κατανάλωση. Η δεύτερη (abundance, που χρησιμοποιεί και ο Hoeschele) συνδέεται με ευδαιμονία και απουσία έλλειψης. Ακολουθεί η αναδημοσίευση της μετάφρασης του άρθρου, από την εφημερίδα «Δράση».  Στο τέλος, παραθέτω και ΟΛΟ το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, για λόγους ευκολίας και παράθεσης σε συζήτηση.

-Omadeon

 


Οικονομική δημοκρατία αντί της μετα-βιομηχανικής φεουδαρχίας

Του Wolfgang Hoeschele

Εφημερίδα ΔΡΑΣΗ

Το κίνημα Occupy Wall Street έχει φθάσει πολύ πέρα από τις απαρχές του, με παρόμοια κινήματα να λαμβάνουν χώρα σε όλο τον κόσμο, ενώ απηχεί προηγούμενα κινήματα κατάληψης δημόσιων χώρων στην Αίγυπτο, την Ισπανία, και το Ισραήλ. Τα κινήματα αυτά έχουν σαφώς αγγίξει μια ευαίσθητη χορδή ενός τεράστιου αριθμού ανθρώπων, όχι μόνο εκείνων που παίρνουν μέρος σε καταλήψεις δημόσιων χώρων, αλλά και εκείνων που τους υποστηρίζουν με τρόφιμα και άλλες προμήθειες, καθώς και εκείνων που υψώνουν τη φωνή τους για υποστήριξη. Ποια είναι αυτή η χορδή, και ποια μπορεί να είναι τα αποτελέσματα του ερεθισμού της;

Μεταξύ των βασικών σημείων του κινήματος Occupy είναι ο ισχυρισμός ότι εκφράζει το »99%», δηλαδή όλους εκείνους οι οποίοι δεν ελέγχουν τις χρηματοοικονομικές υποθέσεις του κόσμου, οι οποίοι δεν μπορούν να κινήσουν τα νήματα για να χειριστούν οικονομικά θέματα σε όλο τον κόσμο, και οι οποίοι δεν μπορούν να περιμένουν να δοθεί ένα χρυσό αλεξίπτωτο εάν καταστρέψουν μια εταιρεία και ρίξουν ολόκληρες χώρες σε αποδιοργάνωση. Σε συμβολικό επίπεδο, το κίνημα Occupy έχει εμπλακεί σε καταλήψεις δημόσιων ή ημι-δημόσιων χώρων (τεχνικώς ιδιωτικούς χώρους που είναι ανοικτοί για το κοινό) ως ένας τρόπος να πει «εμείς είμαστε το κοινό!» Το «εμείς» εδώ αναφέρεται στο 99%, και αποκαλύπτει είτε ότι οι εν λόγω δημόσιοι χώροι προορίζονται για ένα πολύ επιλεκτικό και αποκλειστικό «δημόσιο», είτε ότι η δημόσια έκφραση σε αυτούς τους χώρους είναι αυστηρά οριοθετημένη. Ο ισχυρισμός ότι το 99% δικαιούται να καταλαμβάνει δημόσιους χώρους επεκτείνεται στον σχετικό ισχυρισμό ότι θα πρέπει να έχει λόγο στις δημόσιες υποθέσεις, στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και «της οικονομίας». Όλα αυτά έρχονται σε αντίθεση με αυτό που αποκαλώ βιομηχανική φεουδαρχία.

Τι είναι η βιομηχανική φεουδαρχία; Αναφέρεται στην αποτυχία της νεωτερικότητας να κρατήσει τις υποσχέσεις της για απελευθέρωση από την παλιά τάξη, ιδιαίτερα από το βασικό δομικό χαρακτηριστικό της φεουδαρχικής (ή αγροτο-φεουδαρχικής) τάξης, που ήταν ότι μερικοί φεουδάρχες έλεγχαν όλους τους παραγωγικούς πόρους. Ένα σύγχρονο εργοστάσιο μοιάζει πολύ με μια φεουδαρχική φυτεία· όπως οι δουλοπάροικοι έκαναν όλη τη δουλειά αλλά αναγκάζονταν να δίνουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους στους ιδιοκτήτες των φυτειών, έτσι και οι εργαζόμενοι μιας εταιρείας παρέχουν τα προϊόντα της εργασίας τους «σε είδος» στους εργοδότες τους, οι οποίοι μπορούν να τα πουλήσουν στη συνέχεια στην αγορά. Και όπως ακριβώς το φεουδαρχικό σύστημα προωθούσε μια υποτακτική νοοτροπία στους δουλοπάροικους και τους υπηρέτες, έτσι και η φεουδαρχική βιομηχανική κοινωνία καλλιεργεί μια υποτακτική νοοτροπία στους εργαζόμενους και στους κυβερνητικούς αξιωματούχους («πρέπει να ευχαριστήσουμε τους επενδυτές, διότι ποιος άλλος θα προσφέρει θέσεις εργασίας;»).

Υπάρχει μια συλλογική αποτυχία της φαντασίας όταν οι άνθρωποι αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι μαζί μπορούν να κατέχουν μια επιχείρηση και να διαχειρίζονται δημοκρατικά τις υποθέσεις της, και ότι όλοι οι άνθρωποι που ζουν σε έναν τόπο μπορούν να διαχειριστούν δημοκρατικά και βιώσιμα τους κοινούς φυσικούς πόρους, προκειμένου να παρέχουν αρκετά για όλους (όπως και για τις μελλοντικές γενιές). Ομοίως, δεν καταφέρνουμε να αναγνωρίσουμε ότι αν διαλυθούν οι μεγάλες εταιρείες, ο καθένας μπορεί να βγάλει τα προς το ζην πουλώντας σε όλους τους άλλους σε μια πιο ισότιμη βάση από ό,τι επικρατεί σήμερα. Αδυνατούμε συνεχώς να συνειδητοποιήσουμε ότι μέσα ανταλλαγής μπορούν να δημιουργηθούν από οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, όχι μόνο από τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις. Αυτή η αποτυχία είναι εν μέρει αποτέλεσμα του κλεισίματος της φαντασίας από το σύνδρομο «Tina»: την αίσθηση ότι »δεν υπάρχει εναλλακτική λύση».

Η βιομηχανική φεουδαρχία αναφέρεται επίσης στο γεγονός ότι, ενώ ακόμη στο πολιτικό επίπεδο έχουμε δημοκρατίες (όμως ατελείς) στις οποίες κάθε πολίτης έχει δικαίωμα ψήφου, οι οικονομικές δομές μας είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό οργανωμένες όπως τα αυταρχικά βασίλεια. Η ιδιωτική ιδιοκτησία είναι πολύ παρόμοια με την κυριαρχία του βασιλιά, ο οποίος υποτίθεται ότι έχει το θεϊκό δικαίωμα να καθορίζει τις υποθέσεις του βασιλείου, και να το μεταφέρει στους κληρονόμους του (ανεξάρτητα από το αν έχουν τα προσόντα για αυτό). Και όπως ακριβώς η δημοκρατία θεωρήθηκε απειλή διότι θα υπονόμευε την αριστοκρατία, και όπως ακριβώς υποστηρίχθηκε ότι η δημοκρατία θα εμπόδιζε την έγκαιρη λήψη αποφάσεων, η οικονομική δημοκρατία θεωρείται απειλή για τις σημερινές ελίτ, και οι συνεργατικές επιχειρήσεις απορρίπτονται ως αναποτελεσματικές. Ωστόσο, δεν μπορούμε ποτέ να έχουμε πραγματική πολιτική δημοκρατία αν δεν έχουμε, επίσης, οικονομική δημοκρατία – δηλαδή, τη δυνατότητα όλων των ανθρώπων να διαχειρίζονται από κοινού τους χώρους εργασίας τους, να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων για το πώς χρησιμοποιούνται τα πλεονάσματα στη δημιουργία των οποίων συμβάλλουν, να διαχειρίζονται από κοινού τους τοπικούς φυσικούς πόρους στους οποίους βασίζονται, και να μοιράζονται τα οικονομικά όσο και πολιτιστικά, κοινωνικά, πνευματικά, διανοητικά και άλλα οφέλη που προκύπτουν από τους κοινόχρηστους πόρους. Όσο έχουμε μια αγορά διαιρεμένη μεταξύ εκείνων που δεν έχουν τίποτα να πουλήσουν παρά μόνο την εργασία τους και εκείνων που κατέχουν όλα τα σημαντικά περιουσιακά στοιχεία, δεν θα υπάρχει οικονομική δημοκρατία, και η πολιτική δημοκρατία θα είναι ελλιπής.

Για λίγο, στις πλούσιες βιομηχανικές δημοκρατίες από τη δεκαετία του 1950 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ίσως να φάνηκε σαν η φορολόγηση του πλούτου και η χρησιμοποίηση του κράτους στην αναδιανομή του εισοδήματος να μπορούσε να λειτουργήσει για τη διατήρηση κάποιου βαθμού κοινωνικής ισότητας, διατηρώντας ταυτόχρονα τη βιομηχανική ανάπτυξη. Αλλά το μοντέλο αυτό εγκαταλείφθηκε με την προώθηση του νεοφιλελευθερισμού από τη δεκαετία του 1980. Από τότε, το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης αντιμετωπίζει επίσης όλο και πιο προφανή περιβαλλοντικά όρια, διότι βασίζεται στην ατέρμονη ανάπτυξη σε έναν πλανήτη σταθερού μεγέθους (και σε μια ατμόσφαιρα που μπορεί να απορροφήσει μόνο συγκεκριμένη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα χωρίς να βγει εκτός ισορροπίας). Καθώς οι δυνατότητες αποκόμισης κερδών από την πώληση αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν, η »δημιουργικότητα» των κεφαλαιούχων επενδυτών στράφηκε στην ανάπτυξη όλο και πιο αφηρημένων «παραγώγων» στις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα οποία δημιούργησαν τελικά τη μεγάλη φούσκα που έχει εκραγεί τώρα. Ποιος, μπορούμε να ρωτήσουμε, είναι ο δρόμος προς τα εμπρός τώρα;

Αν αφήσουμε κατά μέρος την αντίληψη της πολιτικής των συντηρητικών ότι το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να πάμε πίσω στις μυθικές παλιές καλές μέρες, τότε υπάρχουν βασικά δύο εναλλακτικές διαδρομές για το μέλλον: η μία είναι η διατήρηση του καπιταλισμού καθιστώντας τον αποτελεσματικό στη διαχείριση της ενέργειας και των πόρων (πράσινος καπιταλισμός, ή ένα είδος μετα-βιομηχανικής φεουδαρχίας), ενώ η άλλη είναι να επεκταθεί η δημοκρατία από την πολιτική στην οικονομική σφαίρα (και, συνεπώς, η αναζωογόνηση της πολιτικής δημοκρατίας επίσης).

Με τι θα μπορούσε να μοιάζει ένας μετα-βιομηχανικός φεουδαρχικός κόσμος; Τα »παγκόσμια κοινά» (αντιμετωπιζόμενα ως ιδιοκτησία κανενός, διαθέσιμα για κατάληψη) θα συνεχίσουν να διαμελίζονται μεταξύ των μεγαλύτερων πλειοδοτών – για παράδειγμα, εκείνων που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Αυτό θα δημιουργούσε νέα, εξαιρετικά κερδοφόρα μονοπώλια, οδηγώντας σε «οικονομική ανάπτυξη» όπου θα πλουτίσουν λίγοι, ενώ όλοι οι υπόλοιποι θα πρέπει να υποταχθούν στην »πειθαρχία της αγοράς» (δηλαδή, στις ελλείψεις που επιβάλλονται από αυτούς που ελέγχουν την αγορά). Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες που επιδιώκουν να ελέγξουν την αγορά αιολικής ενέργειας (για παράδειγμα) θα προσπαθήσουν για την παραγωγή ενέργειας όσο το δυνατόν φθηνότερα, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνει με την απαλλοτρίωση των ανθρώπων που ζουν σε αυτή τη γη (δείτε μια αναφορά για το θέμα αυτό στην Ινδία, στο http://www.downtoearth.org.in/content/green-energy-takes-toll-green-cover). Ο λόγος περί έλλειψης πόρων θα μας πει ότι όλοι πρέπει να ζούμε με λιγότερα, ακόμη κι αν τα κέρδη συσσωρεύονται σε λίγους. Η μετα-βιομηχανική φεουδαρχία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι περισσότερο βιώσιμη περιβαλλοντικά από το σημερινό καπιταλισμό, αλλά θα μπορούσε να υπονομεύσει την κοινωνική δικαιοσύνη και να οδηγήσει σε συνεχή κοινωνική αστάθεια και διαμάχη. Βασικά, αν η ιδιοκτησία συνίσταται στο δικαίωμα να αποκλείει άλλους από την απόλαυση ενός πόρου, ακόμη και οι πιο «πράσινοι» κάτοχοι ιδιοκτησίας θα προσπαθήσουν να αρπάξουν όσα περισσότερα μπορούν και να αποκλείσουν όλους τους άλλους.

Με τι θα μπορούσε να μοιάζει το μέλλον της οικονομικής δημοκρατίας; Σε ένα τέτοιο μέλλον, η «ιδιοκτησία» δεν θα είναι πλέον διευθετημένη όπως υπό τη φεουδαρχική μοναρχία, αλλά αντίθετα θα μοιάζει με δημοκρατία (ένα «κοινό πράγμα»), στην οποία κάθε πολίτης μοιράζεται τα οφέλη αυτής της ιδιοκτησίας, καθώς και την ευθύνη για τη διαχείρισή της. Κάθε «πολίτης» σημαίνει ο καθένας που είτε συμβάλλει στη δημιουργία αυτής της ιδιοκτησίας (όπως στους εργατικούς συνεταιρισμούς ή στη δημιουργία κοινών [creative commons]) ή τη χρησιμοποιεί ή την απολαμβάνει (όπως συμβαίνει με τους φυσικούς πόρους, την ατμόσφαιρα, τα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα, την αλιεία, αλλά και την κοινή πολιτιστική κληρονομιά κάθε ομάδας ανθρώπων με κοινή ταυτότητα). Οι άνθρωποι που κατέχουν τέτοια κοινή ιδιοκτησία δεν θα έχουν μια ενσωματωμένη ορμή για επέκταση της σφαίρας της περιουσίας τους, γιατί μαζί με την μεγαλύτερη έκταση της ιδιοκτησίας τους θα υπάρξει επίσης ένας μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων με τους οποίους θα πρέπει να τη μοιραστούν. Σε ατομική βάση, κανείς δεν θα βγει μπροστά. Αντίθετα, θα ενδιαφέρονται περισσότερο για τη διατήρηση της ιδιοκτησίας σε μια κλίμακα στην οποία θα μπορεί να διαχειρισθεί επιτυχώς δημοκρατικά – για παράδειγμα, με το σπάσιμο των εργατικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεων σε δύο αν μεγαλώνουν πέρα από ένα ορισμένο μέγεθος. Η επιτακτική ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή θα σταματήσει, καθώς πέρα από ένα ορισμένο σημείο οι συνιδιοκτήτες θα θέλουν να έχουν περισσότερο χρόνο παρά περισσότερα αγαθά (η πλεονεξία ξεφεύγει από τον έλεγχο μόνο μεταξύ εκείνων που δεν χρειάζεται να εργαστούν προκειμένου να επιτύχουν περισσότερα έσοδα). Θα είμαστε σε θέση να χαλαρώσουμε περισσότερο, να απολαύσουμε τη ζωή, και να αφιερώσουμε ενέργειες για να ζήσουμε τη ζωή ως τέχνη – ζώντας τη ζωή μας με τρόπο που να εκφράζει τις αξίες και τις προσδοκίες μας, το πώς θέλουμε να ζήσουμε σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους και με τη φύση.

Ο δρόμος της οικονομικής δημοκρατίας περιλαμβάνει σημαντική επανεξέταση και ενδοσκόπηση, ακόμη και μεταξύ εκείνων από εμάς που βρίσκονται στη δομική θέση των δουλοπάροικων στην παρούσα κατάσταση. Επίσης, απαιτεί δημιουργία πολλών θεσμών, η οποία συμβαίνει σε όλη τη χώρα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Το κίνημα Occupy είναι ένα κάλεσμα στη συνείδηση της ανάγκης για το 99% να ενωθεί και να διεκδικήσει χώρο, να διεκδικήσει τη δημόσια σφαίρα, και να μετατρέψει πολλά από αυτά που είναι τώρα ιδιωτικά σε δημόσια (κοινά).

Μετάφραση: Κ.Χ.

Το πρωτότυπο κείμενο: The Future of Occupy


Occupy: A Path toward Economic Democracy Instead of Post-industrial Feudalism

Written by Wolfgang Hoeschele. Source: The Future of Occupy

The Occupy Wall Street movement has reached far beyond its beginnings, with similar occupations occurring around the world, while it echoes previous occupations of public space in Egypt, Spain, and Israel. These movements have clearly struck a chord with a huge number of people, not only those sitting in public spaces, but also those supporting them with food and other supplies, and those raising their voices in support. What is this chord, and what may be the results of its strumming?

Among the key points of the Occupy movement is the claim that it represents the “99%,” that is, all those who do not control the financial affairs of the world, who cannot pull strings to manipulate economic affairs around the world, and who cannot expect to be given a golden parachute if they destroy a company and throw entire countries into disarray. On a symbolic level, the Occupy movement has involved the occupations of public or semi-public spaces (technically private spaces that are open to the public) as a way of saying “we are the public!” The “we” here refers to the 99%, and exposes that those public places are either reserved for a very select and exclusive “public,” or that public expression in those places is severely circumscribed. The claim that the 99% deserve to occupy public spaces extends to the related claim that they should have their say in public affairs, in the running of finance and “the economy.” All this flies in the face of what I call industrial feudalism.

What is industrial feudalism? It refers to the failure of modernity to keep its promises of liberation from the old order, particularly the key structural feature of the feudal (or agrarian feudal) order, that a few feudal lords controlled all the productive resources. A modern factory is very much like a feudal plantation; just as the serfs did all the work but had to give up the produce of their labor to the plantation owners, so also the employees of a company provide the products of their labor “in kind” to their employers, who can then sell them on the market. And just as the feudal system fostered a subservient mentality among serfs and servants, so also the feudal industrial society fosters a subservient mentality among employees and government officials (“we’ve got to please the investors, because who else is going to provide our jobs?”).

There’s a collective failure of the imagination when people fail to realize that all the employees together can own a company and democratically manage its affairs, and that all the people living in a place can democratically and sustainably manage shared natural resources in order to provide enough for all (including for future generations). Likewise, we fail to recognize that if we break up large companies, everyone can make a living by selling to everyone else on a more equal footing than prevails today. We continuously fail to realize that means of exchange can be created by any group of people, not just banks and governments. This failure is in part the result of the closing down of the imagination by the “TINA” syndrome: the sense that “there is no alternative.”

Industrial feudalism also refers to the fact that, even while at the political level we have democracies (however imperfect) in which every citizen has a vote, our economic structures are still very much organized like autocratic kingdoms. Private property is very similar to the sovereignty of a king who is supposed to have the divinely ordained right to determine the affairs of the kingdom, and to pass it on to his heirs (no matter how unqualified they may be for the job). And just as democracy was considered a threat because it would undermine the aristocracy, and just as it was claimed that democracy would hinder timely decision-making, economic democracy is regarded as a threat to the current elites, and cooperatively run businesses are dismissed as inefficient. Yet, we can never have true political democracy if we do not also have economic democracy – that is, the ability of all people to co-manage their workplaces, to be involved in deciding how the surpluses they help generate are used, to co-manage the local natural resources that they rely on, and to share in the economic as well as cultural, social, spiritual, intellectual and other benefits arising from shared resources. As long as we have a market divided between those who have nothing to sell but their labor, and those who own all the important assets, there will be no economic democracy, and political democracy will be incomplete.

For a while, in the wealthy industrial democracies in the 1950s until the early 1970s, it may have seemed like taxing the wealthy and using the state to redistribute income could work to maintain a certain degree of social equality while simultaneously maintaining industrial growth. But this model was abandoned with the advance of neoliberalism since the 1980s. Since then, the capitalist growth model has also been facing increasingly obvious environmental limits because it is predicated on never-ending growth on a planet of fixed size (and an atmosphere that can absorb only so much carbon dioxide without being thrown out of balance). As opportunities to make profits by the sale of real goods and services diminished, the “creativity” of capitalist investors instead shifted into developing more and more abstract “derivatives” in the financial markets, which ultimately created the vast bubble that has now exploded. What, we might ask, is the way forward now?

If we set aside the notion of political conservatives, that we only need to go back to the mythical good old days, then there are basically two alternative future paths: one is to maintain capitalism while making it energy and resource-efficient (green capitalism, or a kind of post-industrial feudalism), while the other is to extend democracy from the political into the economic realm (and thereby reinvigorate political democracy as well).

What would a post-industrial feudal world look like? The “global commons”

(treated as nobody’s property, available for the taking) would continue to be parceled out among the highest bidders – for example, those willing to pay the most for rights to emit carbon dioxide into the atmosphere. This would create new, highly profitable monopolies, leading to “economic growth” that would enrich a few, while everyone else would have to submit to “market discipline” (i.e., the scarcities imposed by those who control the market). On the other hand, those companies seeking to control the wind energy market (for instance) would try to produce power as cheaply as possible, which in many instances may be done by expropriating the people who now live on that land (for a report of this nature in India, see http://www.downtoearth.org.in/content/green-energy-takes-toll-green-cover). A discourse of resource scarcity would tell us that we all have to make do with less, even while profits accrue to a few. Post-industrial feudalism might well be more environmentally sustainable than our present variety of capitalism, but it would undermine social equity and would lead to continued social instability and strife. Fundamentally, if property consists of the right to exclude others from the enjoyment of a resource, even the “greenest” property holders will try to grab as much as they can and keep out everyone else.

What would a future of economic democracy look like? In such a future, most “property” would no longer be arranged as it is under feudal monarchy, but instead resemble a republic (a “public thing”), in which every citizen shares in the benefits of that property as well as in the responsibility of managing it. Every “citizen” means everyone who either contributes to creating that property (as in worker cooperatives or creative commons) or in using or enjoying it (as in natural resources such as the atmosphere, groundwater and surface waters, and fisheries, but also the common cultural heritage of any group of people with a shared identity). The people who own such common property would not have a built-in drive to expand the realm of their property, because along with the greater extent of their property there would also be a larger number of people with whom it would have to be shared. On a per-person basis, they would not come out ahead. Instead, they would be more interested in keeping property at a scale at which it can be successfully managed as a democracy – for example, by a worker-owned business splitting into two if it grows beyond a certain size. The imperative to greater production would cease, as beyond a certain point the co-owners would want to have more time rather than more goods (greed gets out of hand only among those who do not have to work in order to obtain more income). We would be able to relax more, enjoy life, and devote out energies to living life as art – living our life such that it expresses our values and aspirations, how we want to live in relationships with other human beings and with nature.

The path of economic democracy involves considerable rethinking and soul-searching, even among those of us who are in the structural position of serfs in the present order. It also requires a lot of institution-building, which is happening all over the place in many different ways. The Occupy movement is a call to consciousness of the need for the 99% to come together and claim space, claim the public realm, and make much of what is now private into a public (a common) thing.

__________

Enhanced by Zemanta

17 comments

    • Ναι σ’ αυτά είναι ΟΚ οι «αγαπημένοι μας»…
      Την ταινία για την Κούβα που έχουν προγραμματίσει (και το «πως γλύτωσε το peak oil»)
      ΗΔΗ την είδαμε πολλοί, εδώ και καιρό (ή χρόνια) στο διαδίκτυο….

      Αλλά υπάρχει μια διαφορά εδώ. Οταν εγώ, προσωπικά, ΑΡΧΙΣΑ να γράφω ποστ για το peak oil,
      σε αυτό το μπλογκ, το 2007, ανάθεμα κι αν ξέρανε ΤΙ σημαίνει η λέξη, οι Καραμπελάρες.

      Τελικά ΟΛΑ τα υλικά τους κλεμμένα είναι (και τα χαλάνε).
      ΠΛΗΡΗΣ αδυναμία κοτζάμ διανοουμένου, συγγραφέα, να δημιουργήσει δικές του ιδέες,
      που να ΑΞΙΖΕΙ να διαβαστούν και διεθνώς (τάχουμε πει αυτά).
      (γιατί ο «εθνομηδενισμός» του είναι μόνο «bon pour les Grecs»).

        • Ω ναι, αλλά μακάρι να… ΜΗΝ τον ανακαλύψει ΤΩΡΑ ο Καραμπελιάς!!! χαχαχα 🙂

          ΠΟΛΥ ενδιαφέρον βρήκα το άρθρο σου. Ειδικά από τη μέση και κάτω του άρθρου,
          όπου παραθέτεις ΤΙ λέει ο Ραφαηλίδης γισ τον Οουεν, το διάβασα με ενθουσιασμό.
          Επιβεβαιώνει εντυπώσεις αλλά… εδώ που λεμε τον αδίκησε ο τίτλος σου, τον Οουεν.
          Ε, όχι και να επιβεβαιώνουμε τη λάσπη που έφαγε ο κακομοίρης! 🙂
          (σιγά τον «καπιταλιστή»)

          • Τυπικά ήταν, κατείχε μέσα παραγωγής. Εξάλλου σε αυτή την περίπτωση με ενδιέφερε να δείξω πως μπορεί να είναι προσωπική, ηθική επιλογή η στάση ζωής και όχι μόνο συνάρτηση της ταξικής θέσης, δηλαδή του συμφέροντος με τη στενή έννοια. Χαίρομαι που σου άρεσε και ευχαριστώ! Πρωτοάκουσα γι αυτόν σε κάτι μαθήματα αγγλικών που έκανα, είχαν ένα κεφάλαιο για την Νέα Αρμονία, αλλά δεν το είχα πρόχειρο και κρίμα γιατί έλεγε αναλυτικά τους λόγους που απέτυχε, που σχετίζονταν με θρησκευτικές αντιλήψεις που ο Όουεν ήθελε να σπάσει και άλλα τέτοιας φύσης θέματα. Αλλά δεν ήμουν τότε σίγουρη οτι όλα αυτά ήταν έτσι ή αν κάτι άλλο είχε συμβεί π.χ. αν πολεμήθηκε από την εκκλησία σκόπιμα.

          • Οχι μόνο μου άρεσε πολύ το άρθρο σου, αλλά το θεωρώ απαραίτητο ανάγνωσμα,
            για κάποιον που θέλει… με (σχετικά) λίγα λόγια, να μάθει για την ιστορία του συνεταιριστικού κινήματος, και (ιδίως) τη στενή σχέση του (από την αρχή) με σοσιαλιστικές και προοδευτικές ιδέες.

            Δυστυχώς το μόνο που μαθαίνουν πολλοί Ελληνες αριστεροί και κομμουνιστές είναι… οι οξύτατες κριτικές από τον Μαρξ κ.α. κατά ορισμένων συνεταιριστών, μαζί με με την σημερινή ψευδή φήμη ότι δήθεν «δεν μπορεί να πετύχεις σε συνθήκες καπιταλισμού».

            Κάτι είχε γράψει κι ο φανατικός φίλος του ΚΚΕ με ψευδώνυμο «Trash» σε ένα blog του (fadomduck2?) για το θέμα πριν λίγο καιρό, θάβοντας ακόμη και τους συνεταιρισμούς της Αργεντινής (του είχα γράψει και κόσμια φιλικά σχόλια διαφωνώντας) …αλλά όταν άκουσα, προ ημερών, αφήγηση Αργεντίνου εργάτη / συνεταιριστή, σε συνάντηση που παρακολούθησα, διαπίστωσα ότι ο Trash έλεγε μπούρδες. Δεν ξέρει ΤΙΠΟΤΑ για την πρακτική εμπειρία συνεταιρισμών του σήμερα.

          • Το θέμα είναι ότι…
            σήμερα η επικρατούσα «γραμμή» στο ΚΚΕ είναι κάτι μπούρδες, ξαναζεσταμένα κολοκύθια βραστά,
            όπως αυτό εδώ τα ποστ, που ξαναβρήκα και όπου είχα σχολιάσει κιόλας, κάποτε (τρομάρα μου):
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2011/07/blog-post_22.html
            Αξίζει να δεις και τα σχόλια, ιδίως την κατάληξη, όπου μου αποδόθηκε… δόλος,
            ότι (δήθεν) «ξέχασα επίτηδες» την «αναγκαιότητα κεφαλαίου» σε συνεταιρισμούς:

            TRASH 7 Ιουλίου 2012 9:27 π.μ.

            @Γιάννης:
            Για να λειτουργήσει -πολύ περισσότερο για είναι ανταγωνιστική- μία ο,ποιουδήποτε είδους (συνεταιριστική, μετοχική, ατομική κλπ) επιχείρηση εντός του καπιταλισμού, εκείνο που χρειάζεται είναι ΚΕ-ΦΑ-ΛΑΙ-Ο.
            Αυτή είναι η μικρή «λεπτομέρια» την οποία ο φίλος Omadeon, «ξεχνάει» συστηματικά, και που την γνωρίζουν ακόμη και τα παιδιά του δημοτικού.
            Θεωρόντας πως είναι αδύνατο να αγνοεί αυτήν τη «μικρή» αλήθεια, πίστεψα πως την παρακάμπτει επίτηδες, άρα και δεν μπορεί να συνεχιστεί κουβέντα σε τέτοια βάση. Είναι ο λόγος για τον οποίο και δεν απάντησα στο τελευταίο του σχόλιο

            -ΤΟΣΟ βλακώδης η στάση (κι ακόμη πιο βλακώδης ενός άλλου, πιο πριν).
            Για τα στοιχεία που έφερα, ούτε καν απαντήσανε (σιγά μη τα ψάξουνε κιόλας)

            Του απάντησα σήμερα, αλλά… αμφιβάλλω αν θα το δημοσιεύσει. Ιδωμεν…
            (Πολύ πιθανώς θα το κάνει και θα γράψει μια ΑΚΟΜΗ χειρότερη μπούρδα).

            Το άρθρο στο λινκ που έδωσα δεν ήταν το μόνο, αλλά μέρος τριλογίας…
            θαψίματος της δυνατότητας για ίδρυση εργατικών συνεταιρισμών

            1)
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2011/07/applebees.html
            (εδώ… συλλυπούνται την όντως ηττημένη αυτοδιαχείριση της Applebees)
            2)
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2011/07/blog-post_20.html
            εδώ… θάβουν συλλήβδην όλες τις Αργεντινές κολλεκτίβες (!!!)
            με βάση κάποια πολύ αμφιλεγόμενα στοιχεία, που εκμεταλλεύονται
            3)
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2011/07/blog-post_22.html
            (το έδωσα ήδη πιο πάνω, όπου σχολίασα)

            Στο μεταξύ όμως, ο συνεταιρισμός που σχηματίστηκε από τους φίλους μου
            προχωράει και σύντομα θα ποστάρω γι΄αυτόν και το καταστατικό του.
            λύνοντας και… απορίες για το κεφάλαιο (εκκίνησης), κλπ. 😉

            Πιο υποφερτό (και με κάποια αληθινά ιστορικά στοιχεία) ήταν αυτό εδώ
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2012/03/2.html
            (περί συνεταιρισμών του 19ου αιώνα, Προυντόν, Μαρξ, Μπακούνιν, κλπ.)
            …αλλά έχει αραχνιάσει πια, θέλει ξεσκόνισμα στις (ξεπερασμένες σήμερα) παραδοχές του
            (με σχόλια από γνωστό μου φανατικό ΠεριεκτοΔημοκράτη με… ξεσκονόπανο, τον «Ικονικό») 🙂

            _____________________________________
            (άσχετο)
            Στην πορεία της αναζήτησης, ανακάλυψα κι ένα ποστ στο ίδιο μπλογκ,
            που αποκαθιστά την «χρήσιμη πλευρά» του Στάλιν ως… θεωρητικού (!)
            http://fadomduck2.blogspot.gr/2012/03/blog-post_13.html
            (Λες και δεν το ξέραμε ότι ήταν πολυγραφότατος ο Πατερούλης).

            -Χαιρόπουλος.
            Το ότι σωστά πράματα έχουν γράψει κι άλλοι… αχρείοι, το ξέρουμε.
            Το θέμα είναι όμως ΤΙ _τηρήσανε_, από όσα προτείνανε.
            Ενδιαφέρουσες θεωρητικούρες έχουν γράψει πολλοί σάπιοι, ηγέτες και λόγιοι.

  1. Τελικά ο Trash απάντησε, αφού πρώτα επέτρεψε το δικό μου σχόλιο, εδώ
    http://fadomduck2.blogspot.com/2011/07/blog-post_22.html?showComment=1348013646026#c6979088342925809471
    (όπου του απάντησα αυστηρά αλλά κόσμια, και… δεν αρπάχτηκε)

    Παραθέτω την απάντησή μου στο νέο του σχόλιο, εδώ
    http://fadomduck2.blogspot.com/2011/07/blog-post_22.html?showComment=1348048102547#c4578873745826332923

    (δεν εγκρίθηκε, αλλά προβλέπω ότι θα εγκριθεί, χωρίς περιττή ένταση)

    Μα… αν η ουσία της απάντησής σου, είναι ότι «δεν μπορούν να λειτουργήσουν οι συναιτερισμοί μακροπρόθεσμα» τότε αντιφάσκει πλήρως με την καταγεγραμμένη πείρα σε πολλές περιπτώσεις, ίσως και τις περισσότερες. Στην πραγματικότητα, όλο το πρόβλημα ίδρυσης μιας επιχείρησης (όχι μόνο κοοπερατίβας) είναι ακριβώς το ξεκίνημα της, όπου ο έχων μεγάλο κεφάλαιο κατέχει συντριπτικά ισχυρότερο πλεονέκτημα. Μετά, αν είναι καπιταλιστική εταιρεία, τότε η ίδια ΓΙΝΕΤΑΙ… πρόβλημα για τους ανθρώπους που εκμεταλλεύεται (!!!) (κι ας τους «δίνει δουλειά» -ω ναι, καλά κρασιά…)

    -Τι συμβαίνει όμως, αν ΔΕΝ είναι εταιρεία με καπιταλιστική δομή, αλλά υλοποίηση «μικρο-σοσιαλισμού» (σοσιαλισμού μικρής κλίμακας)?

    Στη συνεταιριστική Mondragon (με 83 χιλιάδες εργάτες-συνεταίρους), που δεν έπαψε να αναπτύσσεται επί σειρά δεκαετιών, κάθε υποψήφιο μέλος μπαίνει σαν ισότιμος συνεταίρος με μικρό κεφάλαιο εκκίνησης (της τάξεως των 10 χιλ. ευρώ νομίζω). Αν δεν έχει, τότε τον δανείζει ο συνεταιρισμός και το ξεπληρώνει από τις αμοιβές του (ανώδυνα και σχετικά γρήγορα).

    Δηλαδή, εφόσον υπάρχει ΗΔΗ ένας συναιτερισμός, ελάχιστα ή καθόλου προβλήματα παρουσιάζει η προσχώρηση νέων ισότιμων μελών σ’ αυτόν. Αυτό συμβαίνει και σε πολλές άλλες κοοπερατίβες. Ούτε φαληρίζουν, ούτε χειροτερεύουν (αν και η Mondragon ειδικά δεν είναι το «ιδανικό», έχει και κάποια δομικά χαρακτηριστικά που χρήζουν κριτικής, κλπ.)

    -ΠΩΣ όμως, αναπτύσσονται επιτυχώς τόσοι πολλοί συναιτερισμοί, κάτω από συνθήκες καπιταλισμού, χωρίς να φθίνουν «μακροπρόθεσμα», χωρίς να κλείνουν, χωρίς να γίνονται εκμεταλλευτικοί?
    ΠΩΣ, στην Αγγλία, για παράδειγμα, είχαν ανάπτυξη 20% από το 2008 μέχρι το 2011, οι 6000 περίπου συνεταιρισμοί της, αντί να πέσουν σε ύφεση όπως η υπόλοιπη οικονομία που συρρικνώθηκε (2% νομίζω)?

    Ε, οι απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα είναι ΚΑΙ μαρξιστικές. [συνεχίζω στο επόμενο]

    —-

    Π.χ. Ο συνειδητοποιημένος εργάτης, όταν δυναμώσει συνεταιριζόμενος με άλλους, γίνεται ανταγωνιστικότερος των… καπιταλιστών. Πρώτα-πρώτα καταργεί το κόστος του… αφεντικού, άλλωστε (χαχαχα). Ταυτόχρονα χειραφετείται βλέποντας πιο καθαρά τη βρωμιά του καπιταλισμού (εκτός κολλεκτίβας), αποκτώντας νέο είδος ταξικής συνείδησης, σε χειραφετημένη αλληλεγγύη.

    Οι λόγοι που ο καπιταλισμός υφίσταται κρίσεις, ή είναι εκμεταλλευτικός, είναι βέβαια γνωστοί και δεν θα διαφωνήσουμε. Ομως ο μαρξιστής Richard Wolff έχει αναλύσει σε τόνους γραπτών, βιβλίων και διαλέξεων, τη δύναμη της αυτοδιαχείρισης να καταργήσει ην εκμεταλλευτική συσσώρευση υπεραξίας, χωρίς να υποτιμά τα προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός. Ξέρει καλά, ότι αν δεν καταργηθεί ο καπιταλισμός, πολλά θα μείνουν πίσω.

    Τώρα βέβαια…
    Οσα λες για τις… καραγκιόζ-μπερντέ ελληνικές συνεταιριστικές που μετοχοποιήθηκαν και… πέθαναν, είναι σωστά.
    Αν αυτές είναι σωστές συνεταιριστικές, τότε εγώ είμαι… αστροναύτης.

    ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η μετοχοποίηση, αυτή καθ’ εαυτή, ΔΕΝ πρέπει να επιτρέπεται η εξαγορά, ούτε η ίδια η συσσώρευση κεφαλαίου, κλπ. Ενα σωρό άλλοι κανόνες θάπρεπε να κατοχυρωθούν νομικά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, αν και… υπάρχουν τρόποι να λυθεί το νομικό σκέλος με διαδικασίες που θα εξηγήσω εκτενώς στο blog.

    Οι συνεταιρισμοί είναι «μικρο-επανάσταση» από τα κάτω προς τα πάνω, αλλά δεν λέει κανείς ότι αρκούν μόνο αυτοί (όπως νόμιζε π.χ. ο αφελής Προυντόν) για να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. ΚΑΝΕΙΣ δεν το λέει αυτό σήμερα, πλην κάποιων αδαών. Αν δεν γίνουν _και_ μακρο-κοινωνικές αλλαγές, η κοινωνία παραμένει δέσμια και τα προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός συνεχίζονται (ΚΑΙ σε βάρος των συνεταιρισμών, δεν αντιλέγω).

    Ομως, θλίβομαι για το επίπεδο της κριτικής κατά των ΥΠΑΡΚΤΩΝ συνεταιρισμών, τη συκοφάντησή τους από κόσμο που δεν ξέρει, τη δογματική άρνηση να δουν κάποιοι αυτό που είναι μπροστά στα μάτια τους. Δεν έχω εξαντλήσει την κριτική μου, διότι πολλά πρέπει να ξεκαθαριστούν. Οι συνεταιρισμοί κάτω από συνθήκες καπιταλισμού ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ εύκολοι, δεν αντιλέγω. Ε ναι, έχουν κάποια εμπόδια λόγω καπιταλισμού. Το ίδιο ισχύει όμως και για ολόκληρες χώρες. Θα έπρέπε λοιπόν να… περιμένουν ΚΑΙ οι χώρες, «μέχρι να φύγει ο καπιταλισμός»? -ΟΧΙ, βέβαια! 🙂 (Τρώγοντας έρχεται κι η όρεξη)

    Δεν θα σε ενοχλήσω άλλο όμως.

    Ευχαριστώ για τη συζήτηση. Θα υπάρξουν ποστ άλλωστε, για το θέμα, όπου θα απαντήσω πιο εκτενώς. Ηδη έγιναν μερικά, π.χ.

    https://omadeon.wordpress.com/2012/09/17/wolfgang-hoeschele/

    https://omadeon.wordpress.com/2012/08/16/micro-socialism/

    (κάθε κριτική δεκτή).

  2. Ιδρωσε τελικά ο Trash να απαντήσει αλλά τελικά απάντησε (και έγραψε πάρα πολλά σχόλια απάντησης).

    Του έγραψα σύντομη απάντηση, κάτω από το σχόλιό του, εδώ (αλλά δεν είδα να εγκρίθηκε το σχόλιο ακόμη)
    http://fadomduck2.blogspot.com/2011/07/blog-post_22.html?showComment=1348243327523#c266516690694692551

    Χμ… άμα λες κι εσύ ο ίδιος ότι ακόμη κι η εξάλειψη ατομικής ιδιοκτησίας μέσων παραγωγής δεν αρκεί για να εμποδίσει κατάλοιπα καπιταλιστικών σχέσεων, ή ότι «δεν είναι μικροσοσιαλισμός» μια συνεταιριστική επιχείρηση επειδή (απλά) υπάρχει σε καπιταλιστικό περιβάλλον, κ.ο.κ. τότε πολύ φοβάμαι ότι αυτο-ακυρώνεται έτσι οποιαδήποτε προσπάθεια για σοσιαλισμό, είτε σε χώρα, είτε σε μικρό τμήμα της (=συνεταιριστική επιχείρηση).

    Καταλήγουμε δηλαδή στο τίποτα, με έναν υποθετικό κεντρικό σχεδιασμό, που δεν αποδίδει στην πράξη γιατί δεν είναι δυνατόν να διαχειριστεί την πολυπλοκότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας. Κι αυτό σαν όραμα για το μέλλον, όταν (με το καλό) η πλειοψηφία θα στραφεί πολιτικά στο σοσιαλισμό, κ.ο.κ. [ Καλά κρασιά, δηλαδή… -ήθελα να του πω αλλά δεν τόλμησα ]

    Ο κεντρικός σχεδιασμός δεν δουλεύει χωρίς αποκέντρωση και κάποιες σχέσεις ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΣΗΣ που καθορίζονται τοπικά, όχι κεντρικά. Αυτό έχει καταστεί περίπου αυτονόητο από μαθηματική άποψη (π.χ. στη θεωρία δρώντων / agents για βελτιστοποιήσεις μεγάλων networks). Αλλά από τη στιγμή που μεταλλαχτούν επαρκώς ορισμένοι κόμβοι σε μη-εκμεταλλευτικούς το συνολικό σύστημα αλλάζει και δημιουργείται ένα είδος ανταγωνισμού (σε πολλά επίπεδα) μεταξύ μη-εκμεταλλευτικών και εκμεταλλευτικών κόμβων. Ε, εκεί το πλεονέκτημα ανταγωνιστικότητας (που έλεγα) οφείλεται στην ελαχιστοποίηση των διαρροών (προς κεφαλαιούχους / αφεντικά).

    Τώρα…
    Η Δωδώνη δεν ήταν δομημένη σαν πραγματική κολλεκτίβα με αυτοδύναμη παραγωγή, αλλά εντελώς διαφορετικά, εξαρτώμενη όπως λες κι εσύ από παραγωγούς που της πουλούσαν γάλα (κι όταν τους πρόσφεραν περισσότερα κάποιοι κολοσσοί ξεπούλησαν). Αυτό ακριβώς λέω «καραγκιόζ μπερντέ». Αν μελετήσεις τη δομή της Mondragon θα δεις τις διαφορές.

    Και (ναι) ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι η Mondragon είχε συνεργασίες με εταιρείες και με θυγατρικές της σε άλλες χώρες που είχαν καπιταλιστική δομή (οχι όμως πάντα) αλλά αυτό δεν είναι το κυρίαρχο δομικό χαρακτηριστικό της, ούτε ήταν αυτό που την κράτησε ακμάζουσα…

    Οσο για τη συκοφαντία, βλέπω το χάλι π.χ.στo Lenin Reloaded αλλά… δεν θέλω να αναφερθώ σ’ αυτό το θέμα, εδώ.

    Ούτως ή άλλως, όσα περιέγραψες για τη Zanon δεν έχουν καμμία σχέση με όσα μας είπε σύντροφος από εκεί. Τέλος πάντων… όταν το καταστατικό ενός συνεταιρισμού κάποιων φίλων μου τελειώσει, επιτέλους, θα δημοσιευτεί και εκεί κάθε κριτική είναι ευπρόσδεκτη. Δεν είναι κάτι εύκολο γιατί δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο (άλλο φαινόμενο «καραγκιόζ μπερντέ»). Στη Γιουγκοσλαβία πάλι οι λόγοι της αποτυχίας της αυτοδιαχείρισης έχουν αναλυθεί από πολλές απόψεις. Π.χ. δεν υπήρξε επαρκής δημοκρατική αυτο-οργάνωση σε μικρο-επίπεδο ενώ το κράτος συνέχισε νάχει διάφορα γραφειοκρατικά προβλήματα (κατάλοιπα του αποτυχημένου κεντρικού σχεδιασμού) αλλά… φυσικά μάλλον διαφωνείς (χεχε).

  3. […] Τα ‘κλασσικά’ ορθόδοξα κομμουνιστικά επιχειρήματα κατά των συνεταιρισμών, βασισμένα π.χ. στην κριτική του Μαρξ κατά του Προυντόν, είναι 100% εκτός θέματος τώρα. Απάντησα σε ένα “ορθόδοξο” κομμουνιστή, ο οποίος απορρίπτει τις κοοπερατίβες-εντός-καπιταλισμού, εδώ:https://omadeon.wordpress.com/2… […]

Σχολιάστε