Η Κατασκευαστική Φιλοσοφία του Οδυσσέα Ελύτη και η…. παράνοια του δηθεν-ικού αντι-Εθνομηδενισμού

Την αλήθεια την φτιάχνει κανείς, όπως και το ψέμα» -Οδυσσέας Ελύτης (Μαρία Νεφέλη)

Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε.

-Οδυσσέας Ελύτης (ομιλία τελετής Νόμπελ)…

Σχολή Πιάνου (αισθησιακό κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη)

Ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε «σαμποτέρ» όλων των δογμάτων και -φυσικά- κάθε κατεστημένης θρησκείας, παρόλο που με κάθε θρησκευάμενο είχε αγαθές σχέσεις, τόσο αγαθές ώστε να τον θεωρούν… πιστό! Ηταν υμνητής, βάρδος και μύστης μιας Αισθησιακής Πνευματικής Αντίληψης, πέρα από δυαδιστικές (dualistic) αντιλήψεις και διακρίσεις του Νου. Για τον Ελύτη, η Ομορφιά του Κόσμου και του Νού, του Σώματος και του Πνεύματος ήταν μία αυτονόητη αδιάσπαστη ενότητα και μη-δυαδικότητα. Αλλά… ακριβώς γι ‘ αυτό το λόγο, είχε και τη θηριώδη πνευματική ικανότητα για ανατρεπτική αποδόμηση και για (επ-)αναδόμηση των πάντων:

Π.χ. ιδού ένα αιρετικό και ανατρεπτικό κολάζ που έφτιαξε ο ίδιος ο Ελύτης

ΑΙΡΕΤΙΚΟ και ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΟ κολάζ του Ελύτη

Ο Εθνομηδενισμός σαν αυτο-εκπληρούμενη προφητεία:

Τα τελευταία χρόνια ζούμε μία περίεργη νέα μορφή πόλωσης σε σημαντικό μέρος της Ελληνικής πολιτικής διανόησης και στο διαδίκτυο, ιδίως μετά τη γνωστή ιστορία του… αποσυρμένου σχολικού Βιβλίου Ιστορίας της 6ης Δημοτικού. (Στην κ. Ρεπούση πρέπει να αφιερώσουν οι φασίστες… αδριάντα)!

Οι επιθέσεις κατά του λεγόμενου «εθνομηδενισμού» έχουν ενταθεί. Όποιος δεν συντάσσεται με την Εκκλησία και ορισμένες άλλες (δήθεν) «πατριωτικές» δυνάμεις χαρακτηρίζεται σαν εθνομηδενιστής (και κατά συνέπεια προδότης, που -συνήθως- «τα παίρνει»). Το ίδιο ισχύει και τις λεγόμενες «κατασκευαστικές» θεωρίες (π.χ. στη φιλοσοφία) που θεωρούνται «ιδεολογήματα της Νέας Τάξης» προορισμένα να… πλήξουν το Έθνος μας.

• Πόσοι όμως Ελληναράδες «κυνηγοί εθνομηδενιστών» ξέρουν, ότι… η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη εκφράζει μια (ιδιότυπη) Κατασκευαστική Θεωρία του Κόσμου (par excellence);

• Ε, ναι! Δεν έχει σημασία το γεγονός πως ήταν ΚΑΙ πατριωτική, με ένα σεμνό και υγιή, δίκαιο… διεθνιστικό τρόπο(!), αφού ο πυρήνας της ήταν βαθύτατα ανατρεπτικός, «Νεο-εποχιακός» (100% «Νew Age»), εξ ολοκλήρου κατασκευαστικός, και -κατά μεγάλο μέρος- επίσης αποδομητικός!

• Επομένως, τοτσουβάλιασμα όλων ανεξαιρέτως των (λεγόμενων) «κατασκευαστικών θεωριών» σαν (συλλήβδην) ταυτόσημες με “αποδομητικές” και “εθνομηδενιστικές” πρέπει να σταματήσει, γιατί δεν είναι δυνατόν να τσουβαλιάσουμε -στο τέλος- ακόμη καιτον ίδιο τον… Οδυσσέα Ελύτημαζί με τους λεγόμενους “εθνομηδενιστές”!

• UPDATE (13-10-2008): Αν δυσκολεύεστε (λίγο) να υποψιαστείτε… ως ΠΟΥ μπορεί να φτάσει αυτό το Μαύρο Χάλι, συνιστώ τη χιουμοριστική (κυρίως) ανάρτηση «Ιεροεξεταστής της Ιστορίας», καθώς και το (ελληνικότατον) «El grande inquisitor de la historia Helena» του Polsemannen:

Πλευρισμένη από… Πλεύρηδες, η λέξη «εθνομηδενισμός» κοντεύει, τώρα πια, να χάσει το νόημά της, έστω το ελάχιστο ή και.. λαστιχένιο νόημα που είχε – τρομάρα της! 🙂

Π.χ. «εθνομηδενιστές» χαρακτηρίζονται τώρα πια και… όσοι δεν πιστεύουν στην «αδιάσπαστη τρισχιλιετή συνέχεια» του Ελληνικού έθνους, ή υιοθετούν σύγχρονες, ευρέως αποδεκτές επιστημονικές και κοινωνιολογικές θεωρίες για το «έθνος», όπως διδάσκονται σήμερα σε όλα τα Πανεπιστήμια του κόσμου.

Η λέξη «εθνομηδενισμός» έχει σήμερα καταντήσει αυτο-εκπληρούμενη προφητεία» γιατί δύσκολα καταρρίπτεται, ενώ προκαλεί και… (αντι-εθνικιστική) δυσφορία στα… θύματά της – πράμα που θεωρείται (από τους νέους Ελληνομέτρες ιεροεξεταστές) «σύμπτωμα» εθνομηδενισμού!

Η Κατασκευαστική Φιλοσοφία του Οδυσσέα Ελύτη

Ο Οδυσσέας Ελύτης προσπάθησε να κατασκευάσει μια νέα πνευματικότητα, που είναι βαθιά αριστερή, με την πρωταρχική έννοια της πίστης στην Ανθρώπινη Αθωότητα. Αυτή την πεποίθησή του τη συναντάμε σε πολλά μέρη του έργου του, π.χ.

ΑΡΓΗΣΑ ΠΟΛΥ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΩ τί σημαίνει ταπεινοσύνη και φταίνε αυτοί που μου μάθανε να την τοποθετώ στόν άλλο πόλο της περηφάνειας. Πρέπει να εξημερώσεις την ιδέα της ύπαρξης μέσα σου για να την καταλάβεις.

Μια μέρα που ένιωθα να μ’έχουν εγκαταλείψει όλα και μια μεγάλη θλίψη να πέφτει αργά στην ψυχή μου, τράβηξα, κεί που περπατούσα, μεσ στα χωράφια χωρίς σωτηρία, ένα κλω- νάρι άγνωστου θάμνου. Τό’κοψα και τό’φερα στο απάνω χείλι μου. Ευθύς αμέσως κατάλαβα ότι ο άνθρωπος είναι αθώος. Το διάβασα σ’αυτή τη στυφή απο αλήθεια ευωδιά τόσο έντονα που πήρα να προχωρώ το δρόμο της μ’ελαφρύ βήμα και καρδιά ιεραποστόλου. Ωσπου, σε μεγάλο βάθος, μου έγινε συνείδηση πιά ότι όλες οι θρησκείες λέγανε ψέματα.

Ναί, ο Παράδεισος δεν ήταν μια νοσταλγία.
Ούτε, πολύ περισσότερο, μια ανταμοιβή.
Ηταν ένα δικαίωμα.

(“Ο Μικρός Ναυτίλος, σελ. 120, Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ)

Παρακάμπτοντας -προς στιγμήν- τα λογιών-λογιών Σταλινογενή ξένα ιδεολογήματα περί “εθνικού μηδενισμού” (σε άλλες χώρες), αλλά και το (100% εγχώριο) νέο φρούτο της καινοφανούς πολιτικής έννοιας «εθνομηδενισμός», αναρρωτιέμαι αν υπάρχει έστω και ένας σοβαρός άνθρωπος, που να χαρακτηρίσει σαν “μηδενιστική” ή “εθνομηδενιστική” την θεμελιωδώς Κατασκευαστική Κοσμοθεωρία του ποιήματος «Γένεσις» (στο «Αξιον Εστί»)!…

Μια ριζοσπαστική ανάλυση του Οδυσσέα Ελύτη, που επισημαίνει κάποιες ανεξερεύνητες (μέχρι τώρα – νομίζω) βαθύτερες «κατασκευαστικές πτυχές» του ποιήματος «Γένεσις» υπάρχει και στην ανάρτηση Η συνάφεια της “Γένεσης” του Ελύτη (Άξιον Εστί) με τις ιδέες του George Spencer-Brown στο βιβλίο του “Laws of Form” (στα αγγλικά «The CONSISTENCY of ODYSSEUS ELYTIS-”Genesis” with George SPENCER-BROWN’s ideas in “LAWS of FORM”). Οι αναρτήσεις αυτές (ελπίζω ότι) συνδέουν το έργο του Ελύτη με πανανθρώπινα θέματα ουσίας (ανεξάρτητα από εθνικότητες), διεθνούς Γνώσης και μη-μηχανιστικής ψυχολογίας.

Ενας λόγος που κατάληξα ότι ο “εθνομηδενισμός” είναι (ή μπορεί να καταντήσει) επικίνδυνη τσουβαλιαστική ταμπέλα (εκτός από -εν μέρει- σαθρό ιδεολόγημα) σε πάρα πολλές (αν όχι όλες) τις περιπτώσεις (στόχων του) είναι γιατί οι κατασκευαστικές απόψεις του Οδυσσέα Ελύτη (όπως και οι αναρτήσεις των προηγούμενων συνδέσμων) είναι διαμέτρου αντίθετες με κάθε μηδενισμό.

Κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη

Μπορεί τώρα -βέβαια- όλα αυτά να φαίνονται σε κάποιους… αλαμπουρνέζικα, αλλά τότε… εξίσου θα πρέπει να τους ξενίζει και ο ίδιος ο Οδυσσέας Ελύτης, που… πολύ ελάχιστα έγινε κατανοητός, ακριβώς λόγω διαφόρων «Χριστιανικών» παρερμηνειών του, που υπονόνευσαν και σκέπασαν την τεράστια παγκόσμια αξία του έργου του και ανύψωσαν (αντί αυτής) τη μισερή και μονοδιάστατη ελληνορθόδοξη εθνικιστική (παρ)ερμηνεία.

Εύλογα -λοιπόν- θα αναρρωτηθούν μερικοί, μήπως κατ’ αυτόν τον τρόπο θα δώσουμε και “συγχωροχάρτι” στις (όποιες) «σκοτεινές δυνάμεις», τις (ξένες και εγχώριες) εξουσίες που «μας επιβουλεύονται» λόγω δικών τους συμφερόντων; Επίσης (πέρα από τη διεθνή γεω-πολιτική) μήπως -εκμηδενίζοντας την ίδια την έννοια του “εθνομηδενισμού”- ενισχυθούν και αθωωθούν κάποιοι άλλοι, ντόπιοι, κακόβουλοι και πονηροί;

Η απάντηση σε αυτή την αναμενόμενη καχυποψία (ή μάλλον… παράνοια) είναι ΟΧΙ. Κι αυτό γιατί (έτσι κι αλλιώς) τίποτε που να αξίζει να κατακριθεί δεν γλυτώνει την κριτική.

• Δηλαδή, πολύ απλά, το ιδεολόγημα του “εθνομηδενισμού” δεν είναι καν αναγκαίο για να γίνει μια σωστή υγιής κριτική ορισμένων λανθασμένων ιδεών – και όσων τις πιστεύουν.

Δηλαδή, ακριβώς όπως συνήθως δεν χρειάζεται πρόσθετη και “έκτακτη” νομοθεσία για να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικα η κοινωνία ένα (οποιοδήποτε) διογκώμενο πρόβλημα, ακριβώς όπως είναι υπερ-αρκετή η εφαρμογή των ήδη υπαρκτών νόμων, με πιο συνεπή τρόπο, έτσι και στο σύμπαν των εννοιών, των ιδεολογιών, των μιμιδίων και των ανθρώπινων φορέων τους, το καινοφανές μοδάτο ιδεολόγημα του “εθνομηδενισμού” περιττεύει ολοσχερώς! -Όλα όσα προορίστηκε να καταπολεμήσει η έννοια «εθνομηδενισμός» μπορούν να καταπολεμηθούν καλύτερα (ή εξίσου καλά) μέσα από άλλες ιδέες, υπαρκτές και διεθνώς καθιερωμένες, που δεν διαστρεβλώνουν την πολιτική πραγματικότητα, ούτε τσουβαλιάζουν ανόμοια πράγματα και πρόσωπα.

Βέβαια, εγκαταλείποντας κάποτε τον (σταλινογενή -κυρίως) μύθο του “εθνομηδενισμού”, υποχρεωνόμαστε να ΜΗ συγχέουμε πια π.χ. την κριτική του δόγματος Κυρίτση (δείτε το σχόλιο μιας άλλης συζήτησης, ΕΔΩ) με την κριτική π.χ. της κ. Μαρίας Ρεπούση, αφού καμμία σχέση δεν έχουν μεταξύ τους (έτσι κι αλλιώς) πέραν της τεχνητής (συνήθως φανταστικής και συνομωσιολογικής) σχέσης, που τους προσάπτει το καινοφανές ιδεολόγημα του “εθνομηδενισμού”.

• Σχετικά με την ίδια τη λέξη «εθνομηδενισμός», αποτελεί (για μένα τουλάχιστον)… μεγάλο ερωτηματικό.
• Αν όμως ξέρετε μια καλύτερη εξήγησή της, ΜΗ μου… «την πείτε» εδώ 🙂 αλλά… στο εξής ποστ (που προκάλεσετε τεράστια συζήτηση):

Ποιός ΕΦΕΥΡΕ τη λέξη “ΕΘΝΟΜΗΔΕΝΙΣΜΟΣ”; – μια λέξη εντελώς ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ στον υπόλοιπο πλανήτη

Ιδού άλλος ένας από τους πολλούς πιθανούς τρόπους για να αντιληφθούμε την Κατασκευαστικότητα της Φιλοσοφίας του Οδυσσέα Ελύτη (κάπως ανορθόδοξος -βέβαια- και ιδιοσυγκρατικός, αλλά.. όχι και λανθασμένος -πιστεύω):

https://omadeon.wordpress.com/2007/05/21/the-constructivist-definition-of-1-in-multiple-form-logic-and-odysseas-elytis/

(Κι αν δεν σας αρέσει αυτό το link, ή το βρίσκετε λίγο… τρελλούτσικο, δοκιμάστε τότε λίγο να αναλύσετε τη «Μαρία Νεφέλη» και αν την δείτε “εθνικιστικά”… τότε έχετε σοβαρό «text comprehension problem»)

• Τέλος, αιρετικό και ανατρεπτικό είναι και το (ευρέως παρερμηνευμένο) ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, «Της Αγάπης Αίματα»:
  https://omadeon.wordpress.com/2007/06/28/elytis_goddess1/

Related articles

• The constructivist definition of “1″ in Multiple Form Logic also exists in Odysseus Elytis’ poetry
• Freedom is poetry, taking liberties with words, breaking the rules of normal speech, violating common sense. Freedom is violence. [via Zemanta]