Κατανοώντας το πολιτικό ψεύδος σήμερα σαν Simulacrum (ομοίωμα)

UPDATE 1 (15/3/16, τοπικός σύνδεσμος): κλικ ΕΔΩ.

---

Ζούμε μια εποχή απόλυτου πολιτικού ψεύδους. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι κωλοτούμπες και οι αθετήσεις δεσμεύσεων, που ο ΣΥΡΙΖΑ έσπρωξε στα άκρα πράττοντας ακριβώς τα αντίθετα των διακηρύξεών του. Το πολιτικό ψεύδος επικρατεί και μέσω μιας άλλης, πιο δραστικής και πιο ύπουλης διαδικασίας: -Την προσομοίωση (simulation) του αριστερού Ορθού Λόγου.

Στην εποχή του Virtual Reality, υπάρχουν οι αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες για να φτιαχτούν (αλλά και για να γίνουν πιστευτές)… εξαιρετικά πειστικές, ακριβείς προσομοιώσεις πολιτικού Λόγου, κατασκευασμένες από ανθρώπους που… μέσα σε όσα λένε (ή γράφουν) δεν εννοούν πραγματικά ούτε μία λέξη (και «πίσω από τις λέξεις κρύβεται ο Αλέξης»).

Ο Αλέξης Τσίπρας, το νούμερο ένα δημαγωγικό φαινόμενο στον πλανήτη, είναι ένας μεγάλος μάστορας της προσομοίωσης (αλλιώς δεν θά’χε επικρατήσει στο κόμμα του, ούτε θα είχε κερδίσει εκλογές). Το γεγονός ότι μεγάλο μέρους του λαού είναι σήμερα εναντίον του (όπως και πολλοί πρώην συριζαίοι) οφείλεται σε αθετήσεις δεσμεύσεων και σε κραυγαλέα ψεύδη που δεν κατάφερε, τελικά, να κρύψει. Παρόλ’ αυτά, οι δικές του προσομοιώσεις αριστερού και αντι-μνημονιακού Λόγου ήταν εξαιρετικά πειστικές και επικοινωνιακά άψογες, ακόμη και στον τομέα του συναισθήματος, με τη γλώσσα του σώματος:

Η τεράστια ικανότητα του Τσίπρα να δείχνει πάντα χαλαρός, χαμογελαστός και οικείος με τους πάντες, δεν είναι απλή υποκρισία αλλά κάτι πολύ παραπάνω: Πιθανότατα, βασίζεται σε μια ψυχοπαθητική έλλειψη «ενσυναίσθησης» που επιτρέπει τον απόλυτο αυτο-έλεγχο στην προσομοίωση συναισθημάτων, χωρίς να νιώθει τίποτα για τους άλλους.

Δυστυχώς, πολύ ελάχιστα αντιληπτή παραμένει (και σχεδόν καθόλου αντιληπτή από την αριστερά) η αυξανόμενη αδυναμία του ειλικρινούς Ορθού Λόγου να προστατευτεί από τη σύγχιση που προξενούν οι απόλυτα πειστικές, ψευδείς προσομοιώσεις του. 

Εξαιρετικά ευάλωτη στην άλωση του Λόγου από ψευδείς προσομοιώσεις είναι η αριστερά, εν μέρει λόγω εμμονικής  προσήλωσης σε νοητικές και εκφραστικές συνήθειες άλλων εποχών. Π.χ. ακραίο είδος τέτοιας εμμονικής προσήλωσης είναι η -απωθητική για το λαό- «ξύλινη γλώσσα» ορισμένων πολιτικών ανακοινώσεων.  Αυτή η «ξύλινη γλώσσα» είναι (από τη φύση της) σχεδόν ταυτόσημη με προσομοίωση Λόγου. Μπορεί να προσομοιωθεί και τεχνητά, ως παρωδία, σχετικά εύκολα από λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης, π.χ. το περιβόητο «KKE generator 1», το οποίο προκάλεσε κρίση παράνοιας, τόσο έντονη ώστε ξεσπάθωσαν blogs του ΚΚΕ κατά της (δήθεν) προβοκάτσιας, χωρίς να αντιληφθούν ότι το «KKE generator» ήταν… αθώα πλάκα ενός ανένταχτου αριστερού προγραμματιστή Η/Υ, χωρίς πονηρό πολιτικό κίνητρο.

Στην εποχή μας, ο παραδοσιακός προ-διαδικτυακός «γραμμικός λόγος»[1] διαβρώνεται ολοένα και περισσότερο από αυξανόμενο αριθμό ομοιωμάτων. Ειδικά στον τομέα της πολιτικής, μεγάλο μέρος του λαού απορρίπτει τις πιο κραυγαλέες ψευδείς προσομοιώσεις (συχνά καταλήγοντας στο «όλοι ίδιοι είναι»), αλλά ταυτόχρονα, ένα άλλο μεγάλο πλήθος παρουσιάζει αυξανόμενη προθυμία (ή ευπάθεια) στο να πιστεύει τις προσομοιώσεις, κι αυτό ίσως εξηγεί το μεγάλο ποσοστό όσων εξακολουθούν να ψηφίζουν κόντρα στα ταξικά συμφέροντά τους.

Βέβαια, πολλές φορές τα όρια μεταξύ προσομοίωσης και πραγματικότητας είναι… όχι μόνο δυσδιάκριτα, αλλά και πρακτικά αδύνατο να γίνουν αντιληπτά…

Π.χ. στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ συμμετέχουν και κάποια πρόσωπα (Κώστας Δουζίνας, Κατρούγκαλος, κ.ά.) που σήμερα υπηρετούν πιστά τη νεο-μνημονιακή πολιτική της κυβέρνησης. Παρόλ’ αυτά, μέχρι σχετικά πρόσφατα (πριν τις κωλοτούμπες του ΣΥΡΙΖΑ) αυτά τα πρόσωπα έχαιραν δημόσιας εκτίμησης για το συγγραφικό τους έργο που είχε θεωρηθεί άψογο θεωρητικά, σαν Αριστερός Λόγος. Μ’ αυτό τον τρόπο, ακόμη και ο πιο άψογος (αρχικά) αριστερός αντι-μνημονιακός Λόγος… (αυτο-)αχρηστεύεται μετατρεπόμενος αναδρομικά σε Simulacrum. Σαν συνέπεια, σήμερα είναι αδύνατον να κριθεί η αξιοπιστία και η ειλικρίνεια του Αριστερού Λόγου, χωρίς εκτεταμένες δοκιμές στην πράξη, χωρίς σύγκριση με πραγματικές πολιτικές.

Τώρα, η ολίσθηση του Πολιτικού Λόγου σε Ψευδή Προσομοίωση περνάει από στάδια. Αν και… γενικά δεν είναι σίγουρο ότι οι θεωρίες του Μποντριγιάρ είναι σε όλα σωστές, τα 4 στάδια ομοιωμάτων (simulacra) του Μποντριγιάρ μου φαίνεται ότι έχουν άμεση αντιστοιχία με φαινόμενα της πολιτικής πραγματικότητας που ζούμε:

Στο πρώτο στάδιο προσομοίωσης, ο [πολιτικός] Λόγος προσπαθεί να απεικονίζει, σε κάποιο βαθμό, την πραγματικότητα. Στο δεύτερο στάδιο, αρχίζει να υπονομεύει την αντίληψη της πραγματικότητας, π.χ. με ψεύδη και διαστρεβλώσεις. Στο τρίτο στάδιο, καταστρέφει και/ή διαστρέφει εντελώς όλα όσα προσομοιώνει, και στο τέταρτο (τελικό) στάδιο παύει να έχει την παραμικρή σχέση ή αντιστοιχία με οποιαδήποτε εξωτερική πραγματικότητα έξω από τον εαυτό του. Δηλαδή, υπάρχει μόνο 100% εικονικά και αυτο-αναφορικά, μέσα στην… καρα-κοσμάρα του (ένα στάδιο σήψης αρκετά αναγνωρίσιμο, στη σημερινή άθλια κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ).

…

UPDATE (15/3/2015): Μεταφράζω αποσπάσματα του εξαιρετικού άρθρου The postmodern left and the success of neoliberalism. Αναφέρεται κριτικά στη «μεταμοντέρνα διεθνή αριστερά» και όσα της καταλογίζει ταιριάζουν απόλυτα στη νοοτροπία των μελών του ΣΥΡΙΖΑ (με την ηγετική ομάδα του… κατά πολύ δολιότερη). Τονισμοί δικοί μου: [3]

«η διεθνής Αριστερά προωθεί τη δική της εικόνα (ή ομοίωμα) αντί να εμπλακεί στην πικρή πραγματικότητα της αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό. Δεν έχει ανάγκη να πιστέψει στο μεταμοντερνισμό, διότι (αυτή η ίδια) είναι μεταμοντερνισμός. […] Η μεταμοντέρνα Αριστερά είναι προσομοίωση μιας Αριστεράς, μαζί με όλα τα άσματα, τα πανό και τα άλλα σύνεργα αριστερής μαχητικότητας, αλλά με πολύ ελάχιστες (ή καθόλου) πράξεις αντίστασης. Προσομοιώνει τον  αγώνα, απολαμβάνει εικονικές δόξες, και μετά… αναρωτιέται γιατί ποτέ δεν καταφέρνει κάποια νίκη (που είναι αδύνατη χωρίς πραγματική μάχη). Τις περισσότερες φορές, αυτές οι μάχες θα καταλήξουν σε ήττες, έτσι ώστε η μεταμοντέρνα Αριστερά προτιμά την ευτυχισμένη ψευδαίσθηση από τη θλιβερή πραγματικότητα. Φυσικά, οι άνθρωποι της εργατικής τάξης δεν μπορούν να αγνοήσουν την πίκρα της δικής τους βιωμένης πραγματικότητας, αλλά η μεταμοντέρνα Αριστερά γενικά δεν κατοικεί σε τούτο τον κόσμο, οπότε αυτό δεν είναι δικό της πρόβλημα…»

(συνεχίζεται)

---

Σημειώσεις

[1] Με τον όρο «γραμμικός Λόγος» εννοώ (όπως και ο Ted Nelson) ό,τι προϋπήρξε ως γραπτός λόγος πριν την εφεύρεση του ΥπερΚειμένου (HyperText), όπου οι σύνδεσμοι (hyperlinks) σε άλλα κείμενα ή μέσα εμπλούτισαν το Λόγο (και τη Γνώση) με ασύλληπτες δυνατότητες (παρόλο που συνήθως δεν εκτιμώνται αρκετά… ακόμη και σήμερα).

[2] Εδώ και αρκετά χρόνια, έχει παρατηρηθεί (ιδίως στο διαδίκτυο) ότι είναι αδύνατον να εντοπιστεί η διαφορά μεταξύ ακραίων φονταμενταλιστικών / ακροδεξιών κειμένων και των σατιρικών προσομοιώσεών τους. (Νόμος του Πόε). Ε, πολύ πιθανώς, το ίδιο ισχύει και για την Υποκριτική «Αριστερά», όπως αντιλαμβανόμαστε σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ.

[3] Πηγή του update (thanks to Ms. Angie K.): «The international Left promotes its own image rather than engaging in the bitter reality of resistance against neoliberalism. It does not need to believe in postmodernism because it is postmodernism. […] The Postmodern Left is the simulation of a Left, with all of the chants, banners and other paraphernalia of a militant Left with few to none of the acts of resistance. It simulates struggle, basks in the glorious imagery, then wonders why it never achieves victory, which is impossible unless there is an actual battle. Most of the time these battles will end in defeat, so the Postmodern Left accepts the happy illusion over the sad reality. Of course, working class people cannot ignore the bitterness of their own lived reality, but the Postmodern Left generally does not inhabit this world so it is not a problem for them...» (The postmodern left and the success of neoliberalism)

---

Διαβάστε επίσης:

• Αριστερή διπλωματία: Διδακτορικό στο ψέμα, στη συσκότιση και στην παραπληροφόρηση (Βασίλης Βιλιάρδος)
• Simulacrum (wikipedia)
  
• The Simulacrum (Committing Sociology)
• Κατανοώντας το πολιτικό ψεύδος σήμερα (περίπτωση Κορωνάκη, 1)
• Αλέξη Τσίπρα είσαι η Ελπίδα μας, πήδα μας, πήδα μας (video)
• Περί αυτοκριτικής (ένα άρθρο του Σπύρου Σκαμνέλου)
• Η αναρρίχηση του Τσίπρα ήταν (και) αποτέλεσμα λουδιτισμού, ή άγνοιας για το διαδίκτυο (εντός ΣΥΡΙΖΑ) !